Nature food журналында жарияланған ғалымдардың зерттеуі әлемдегі 186 елдің тек біреуі ғана өзін сыртқы көмексіз барлық негізгі тағамдармен қамтамасыз ете алатынын көрсетті. Ол – Гайана деп аталатын Оңтүстік Американың солтүстік-шығысындағы миллионнан аз халқы бар шағын ғана мемлекет болып шықты. Яғни азық-түлік қауіпсіздігіне әсер ететін дағдарыс туа қалса, бұл елдің тұрғындары жаһандық күйзелісті өз бетінше айналып өте алады, деп жазады Egemen.kz.
2020 жыл кез келген халықаралық сауда жүйесі қысқа мерзімде күрт бұзылуы мүмкін екенін көрсетті. Күтпеген жағдайда қалай аш қалмауға болатынын зерттеген Германияның Геттинген және Ұлыбританияның Эдинбург университеттерінің ғалымдары елдердің өз халқына белгілі бір мөлшерде калория беру ғана емес, сонымен бірге ақуыз, май, көмірсумен теңгерімді тамақтандыру қабілетін де негізге алған. Дүниежүзілік табиғат қоры әзірлеген Livewell диетасы жеті түрлі азық-түлік тобын қамтиды. Оған: жеміс, көкөніс, бұршақ дақылдары, жаңғақтар мен тұқымдар тобы, крахмалды тағамдар, балық және теңіз өнімдері, ет пен сүт кіреді. Гайана осы санаттардың барлығында өз қолы өз аузына жететін жалғыз мемлекет екені анықталды. Кішкентай ғана ел өз тарихында көп қиыншылықты бастан өткерген. Кейін елеулі шаралар қабылдап, еңсесін тіктеген соң елге әкеле алған нәрсенің бәрін егіп, өсіре бастайды. Гайана климатының экваторлық сипатқа ие болуы да адам денсаулығы үшін маңызды барлық дақылдың гүлденуіне қолайлы екен.
Сондай-ақ оған жеті топтың алтауының ішкі қажеттіліктерін жаба алатын Қытай мен Вьетнам жақындаған. Бұл ретте әлемнің әрбір жетінші елі ғана кем дегенде бес санат бойынша жеткілікті азық-түлік өндіреді. Ал алты елде – Ауғанстан, БАӘ, Ирак, Макао, Катар және Йеменде өздерін қамтамасыз ете алатын бірде-бір азық-түлік тобы жоқ. Ғылыми жұмыстың авторлары экономикалық одақтар аясындағы көрініс те осыған ұқсас екенін жазады. Мысалы, Парсы шығанағы араб мемлекеттерінің ынтымақтастық кеңесінде жеткілікті өнім – ет қана. Батыс Африка мен Кариб бассейніндегі бірлестіктер азықтың тек екі санатын қажетті көлемде шығарады. Елдердің бірде-бір одағы өзін көкөніспен жабдықтай алмайды. Тапшылықты толтырудың негізгі жолы – халықаралық сауда болса, оның да осал тұсы бар: көп ел бір импорттық серіктеске 50%-дан аса тәуелді.
Сондықтан зерттеушілер атап өткендей, халықаралық ынтымақтастықты нығайтып қана қоймай, сауда байланыстарын кеңейту де маңызды. Бұл тұрақты азық-түлік жүйелерін құру және ұзақ мерзімді келешекте халықтың денсаулығын сақтау үшін қажет.
