Демография – бұл экономика. Қазақстанда демография халықтың тұтынушылық сұранысын кім қалыптастырып отырғанын, жұмыс күші қайда шоғырланғанын және елдің шын мәнінде қай бағытта дамып бара жатқанын көрсетеді.

ҚР Ұлттық статистика бюросының жаңа есебі елді халық саны арқылы нақтырақ тануға мүмкіндік береді, деп хабарлайды Caravan.kz медиа порталы.

Сарапшылардың айтуынша, демографиялық деректер жай ғана халық саны емес, бұл стратегиялық талдаудың құралы. Себебі халықтың саны, орналасуы мен өсу қарқыны білім беру, денсаулық сақтау, инфрақұрылым және еңбек нарығындағы болашақ үрдістерді айқындайды.

20 миллион шегі артта қалды

2025 жылдың 1 сәуіріндегі мәлімет бойынша Қазақстан халқы 20 333 530 адамға жетті. Бұл табиғи өсім мен көші-қон ағынын ескеретін ресми қорытынды көрсеткіш.

• Ер адамдар — 9 936 104 адам (48,9%)

• Әйел адамдар — 10 397 426 адам (51,1%)

Жыныстық айырмашылық көп емес, бірақ әйелдер саны тұрақты түрде басым. Әсіресе бұл қалалар мен егде жастағы топтарда байқалады.

• Қалалық халық — 12 833 140 адам (63,1%)

• Ауылдық халық — 7 500 390 адам (36,9%)

Қала халқының үлесі тұрақты өсіп келеді. Бұл бүкіл әлемде байқалатын урбанизация үдерісіне сай тренд. Сарапшылардың пікірінше, халықтың қалаларға шоғырлануы тек тұтыну сипатын ғана өзгертпейді, сонымен қатар көлік, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, білім беру және денсаулық сақтау жүйесіне жаңа жүктеме әкеледі.

Өңірлер бойынша бөлініс

Ел картасына қарап, өңірлердегі халықтың орналасуынан күрделі көрініс көруге болады. Кейбір облыстарда халық негізінен қалада тұрады, ал басқаларында ауылдық өмір салты басым:

Ең «қалалық» өңірлер:

• Қарағанды облысы — халықтың 82,1%-ы қалада тұрады

• Ұлытау — 79,4%

• Ақтөбе облысы — 75,7%

Ең «ауылдық» өңірлер:

• Алматы облысы — тек 19,4%-ы қалада тұрады

• Түркістан облысы — 25,2%

• Жамбыл облысы — 44,0%

Бұл көрсеткіштер қай өңірде ауыл шаруашылығы моделі сақталғанын, ал қайсысында өнеркәсіп пен қызмет көрсету саласы дамып жатқанын анық көрсетеді.

Үш мегаполис — үш тартылыс нүктесі

Ерекше орын алатын үш ірі қала бар:

• Алматы қаласы

• Астана қаласы (елорда)

• Шымкент қаласы

Жоғарыда аталған қалалардың халқы елдегі орташа өсімнен де тез артып келеді. Сол себепті олар демографиялық жағынан ғана емес, экономикалық тұрғыдан да көшбасшы саналады. Бұл қалаларда қаржы, білім беру, медицина және логистика шоғырланған.

Бұл сандар кімге және не үшін керек? Экономист Лина Егель қызы жауап берді.

— Инвесторларға — аймақтардағы тұтынушылық сұранысты бағалау үшін

— Мемлекеттік органдарға — инфрақұрылым мен әлеуметтік шығындарды жоспарлау үшін

— Кәсіпкерлерге — тиімді орын таңдау және маркетинг үшін

— Білім беру мекемелеріне — болашақ мамандарға деген сұранысты болжау үшін

«20 миллион халық жай ғана адамдар емес, бұл адами капитал. Олардың жасы, орналасқан жері мен өмір салты — бизнеске, мемлекетке және қоғамның өзіне арналған стратегиялардың негізі», — дейді сарапшы.