Украина мен Америка Құрама штаттары арасындағы жаңа экономикалық келісімге қол қойылғанына бір ай. Құжат аясында тараптар Құрылыс инвестициялық қорын кұруды жоспарлап отыр, деп хабарлайды 24kz.
Ол табиғи ресурстарды, соның ішінде сирек кездесетін металдар мен пайдалы қазбаларды бірігіп игеруге бағытталған. Алайда бұл келісімге қатысты сарапшылар пікірі сан түрлі.
Аида Қыдырбай экономикалық серіктестік нақты қашан іске асады және қандай қазба байлықтарға сұраныс жоғары деген сұраққа жауап іздеп көрді.
Украина сирек кездесетін пайдалы қазбаларға, әсіресе, титан өндірісі бойынша әлемдік нарықта стратегиялық маңызға ие. Сарапшылардың бағалауынша, ел аумағында әлемдік титан қорларының шамамен 20%-і шоғырланған. Бұл металдың маңызы бүгінде тек авиация мен ғарыш саласында ғана емес, сонымен қатар қорғаныс және жоғары технологиялар өндірісде артып келеді. Украинада титан өндірісі өткен ғасырдың 50-жылдарынан басталған. Бастапқыда Днепр қаласындағы зауыттарда өндірілген металл қазір бірнеше ірі кәсіпорындарда өңделіп, экспортқа шығарылады.
Владимир Ланда, Украина экономикалық стратегиялық орталығының бас экономисі:
- Келісім аясында қандай қазба байлықтың бірінші өндірілетінін айту қиын, өйткені бұған бірнеше фактор әсер етеді. Екі тараптың да инвесторлары аймақтың толығымен қауіпсіз болғанын қалайтыны түсінікті. Біздің стратегиялық орталық сарапшылары америкалықтардың Украинадағы титан, талий және литий өндірісіне де үлкен қызығушылықтың барын байқап отыр. Мысалы титан диоксиді көлік бояуы, медицина, пластикада кеңінен қолданылса, литий металы – электр көліктерінің аккумуляторларын жасаудағы негізгі элементтің бірі.
Владимир Ланданың айтуынша, Украина мен Америка Құрама Штаттары арасындағы жаңа экономикалық негізгі келісімге қосымша құжаттар дайындалады. Тиімдісі – қосымша келісімдер Украина парламентінің ратификациясын қажет етпейді. «Алайда елде қарулы қақтығыс толық тоқтамайынша қандай да бір уағдаластықтың толыққанды жүзеге асуы екіталай», - дейді сарапшы. Дегенмен, бұған қарсы пікір де жоқ емес, мәселен Киевтегі экономикалық зерттеулер және саяси консультациялар институтының ғылыми директоры Вероника Мовчан: «Қарулы қақтығыс ұзақ жылға созылуы мүмкін, сондықтан биыл құрылатын инвестициялық қор тәуекел етіп, қалай да жұмысын бастап кетуі қажет», - дейді.
Вероника Мовчан, Экономикалық зерттеулер және саяси консультациялар институтының ғылыми директоры:
- Бұл келісімнен жылдам нәтиже күту қиын, өйткені қолда бар мәліметтердің басым бөлігі, оның ішінде барлау деректері ескірген, жарамсыз. Бұл дегеніміз, қазба байлықты өндіру, өңдеу және сату тұрғысынан әлі де көп инвестиция тарту қажет. Дегенмен, биыл екі ел инвестициялық қор құруға уағдаласты, ендігі сұрақ – жұмыс қаншалықты жылдам жүргізіледі? Қарулы қақтығысқа қарамай, инвестиция тарта беруіміз қажет, өйткені елдің экономикалық өмірі тоқтап тұрған жоқ.
Вероника Мовчанның пікірінше, Украина қазба байлықтарды игеру барысында Қазақстанның да тәжірибесіне сүйенуі тиіс. Себебі Қазақстан жер қойнауын тиімді игеру тетіктері мен инвестициялық заңнамасын жолға қойған.
Авторлары: Аида Қыдырбай, Дмитрий Рогач
