Тұрмыстық зорлық-зомбылық – ХХІ ғасырдың дерті.
Кедейлік пен жұмыссыздық, тұрмыстық қиындықтар, әлеуметтік желінің ықпалы осындай жағдайлардың жиілеуіне әсер етіп отыр.
Австралияда әйелдерді отпен жарақаттау деректері көбейді
Австралияда тұрмыстық зорлық-зомбылықтың жаңа түрі пайда болды. Аймақта серіктесін жұдырығымен емес, отпен жарақаттап, қиянат жасайтындар көбейді. Кейінгі зерттеуге сүйенсек, 2009 бен 2022 жылдары аймақта 6 мыңнан астам әйел күйік шалып, көмекке жүгінген. Оның 2,5%-ы, яғни 157 әйелдің тұрмыста серіктесі тарапынан отпен жарақаттағаны анықталды. Ал 2019-2021 жылдары жаңа Оңтүстік Уэльс штатында 5 әйел мен 2 бала осындай жағдайдан көз жұмған. Құзырлы орган нақты статистика әлі де өсуі мүмкін дейді. Сорақысы, ерінен таяқ жеп, қиянатқа ұшырағандар көбінесе жағдайды жасырып қалады. Сол себепті зорлық-зомбылыққа қарсы тиісті мекемелер мен құқық қорғау органдары бақылауды күшейткен.
Отпен жарақаттау дерегі көбейді
2009-2022 жылдары 6262 күйік шалу дерегі
157 әйел тұрмыстық зорлық-зомбылыққа ұшыраған
2019-2022 жылдары 5 әйел, 2 бала көз жұмды
Ивонн Сингер, зерттеуші:
Әйелдер зәбір көргенін ашық айтып, серіктесінің кек алуынан қорқады. Отбасы, қаржы, баспана мәселесі мен балаларға кері әсерінен зорлық-зомбылыққа ұшырағанын жасырып қалады. Бұған қыз-келіншектердің өз құқын, сондай-ақ қайда, кімге жүгінетінін білмеуі себеп болуы мүмкін.
Хизер Дуглас, Мельбурн Университетінің профессоры:
-Отшашу, жанармай сияқты тез жанатын заттар кез келген үйден табылады. Оны пайдалану ыңғайлы, қолжетімді болған соң әйеліне әлімжеттік жасайтындар зорлық көрсету кезінде отты әдейі пайдаланады. Әрі от қорқыныш тудырады. Сондай-ақ мұның жазатайым оқиға екеніне сендіру үшін тез жанғыш құралды қолданады.
Тынық мұхиты аймағында ер адамдар жарын телефон арқылы бопсалайды
Қыз-келіншектерге қоқан-лоққы көрсету бойынша Тынық мұхиты елдері әлемде көш бастап тұр. Әсіресе Кирибати, Фиджи, Самоада жағдай күрделі. Бұл елдерде әйелдердің 60%-дан астамы өмір бойы серіктесінен зәбір көреді. Ал әр бесінші әйел жұмыс орнында жыныстық қудалауға ұшырайды. Зорлық-зомбылықтың күрделі әрі жасырын түрі, технология арқылы қиянат жасау да көбейген. Кейінгі дерек көрсетіп отырғандай, ер адамдардың серіктесін телефон арқылы бопсалап, қысым көрсетуі жиілеген. Әйелін қаржылай бақылап, онлайн банкингке шектеу қою деректері де көп.
Кирибати 68%
Фиджи 66%
Самоа 62%
Әр төртінші исландиялық әйел ерінен зәбір көреді
Әйелдерге ерлермен тең мүмкіндік беретін ел ретінде танылған Исландияда тұрмыстық зорлық-зомбылық мәселесі ушығып тұр. Исландия университетінің кейінгі зерттеуіне сәйкес, әр төртінші исландиялық әйелдің өмірінде физикалық немесе сексуалдық зорлық көргені анықталған. Алайда олардың 12%-ы ғана полицияға жүгінеді. Сарапшылар бұл жағдайды «Скандинавиялық парадокс» деп атап отыр. Бұл теңдікке ұмтылған қоғамда да зорлық-зомбылықтың жоғары деңгейі байқалатынын көрсетеді. Исландия үкіметі кейінгі жылдары әйелдерге арналған уақытша баспана құрып, цифрлық зорлық-зомбылықты қылмыс ретінде тану туралы заң қабылдады. Алайда, сарапшылар бұл шаралардың жеткіліксіз екенін және зорлық-зомбылық құрбандарына көбірек қолдау көрсету қажет дейді.
Бойжеткендер де зорлық-зомбылықтан зәбір көреді
Жер шарында жеткіншек қыздарға да зәбір көрсету фактілері тыйылмай тұр. ДДСҰ келтірген мәліметке сүйенсек, 15 пен 19 жас аралығындағы жеткіншек қыздардың 24%-ы физикалық және жыныстық күш көрсетудің құрбаны болып жүр. Көш басында қара құрлық елдері тұр. Әсіресе, Орталық Африка, Сахарада, сондай-ақ Океанияда жас қыздарға зәбір көрсету жиі тіркеледі. Бұл аймақтағы жасөспірім қыздардың 40%-ы тұрмыста таяқ жеп, зорлық-зомбылықтан зардап шегеді.
ЦИТАТА
Паскаль Аллотей, ДДСҰ Жыныстық және репродуктивті денсаулық департаментінің директоры
Әлемде миллиондаған қыз бала ерте жастан танысы тарапынан таяқ жеп, зәбір көреді. Бұл олардың репродуктивті және психологиялық денсаулығына үлкен зақым келтіреді. Сол себепті бұл мәселеге баса назар аударып, шұғыл шара қабылдау керек.
Орталық Азия аймағында 35 млн-ға жуық әйел зорлық-зомбылықтың құрбаны болып жүр. Бұл елдердегі кей ғұрыптар мен ескі түсінік олардың құқығын шектеп, тұрмыста таяқ жеуіне түрткі болып отыр дейді мамандар.
