Елорда төрінде ерекше өнер алаңы саналатын «Қанаттылар» инклюзивті театры бүгін көрерменге жаңа туындысын ұсынды, деп хабарлайды El.kz интернет порталы.
Бұл – драматург Қазыбек Аманжолдың «191-БАП» атты комедиялық пьесасы. Қойылымның қоюшы режиссёрі – Марина Тәңірберген. Сатиралық сарында жазылған бұл шығарма қоғамдағы адам мінезіндегі қайшылықтарды, екіжүзділік пен пендешілікті өткір күлкімен көмкеріп көрсетеді. Оқиға желісі күтпеген жерден бір үйге түсіп кеткен екі ұрының төңірегінде өрбиді. Бір-бірін танымайтын қос кейіпкердің әрқайсысының өз себебі бар. Тосыннан үй иесінің келуімен тартыс шиеленісіп, күлкілі де ой саларлық оқиғалар тізбегі басталады.
Қойылымның басты ерекшелігі – оның инклюзивті сипаты. Сахна төрінде өмірлік шектеулері бар, алайда өнерге деген талпынысы мен дарыны ерекше жандар өнер көрсетті. Атап айтқанда, ДЦП диагнозы бар бір актёр, есту қабілеті төмен тоғыз актёр, арбада қозғалатын үш актёр, көру қабілетінен айырылған үш актёр және денсаулығында түрлі ерекшеліктері бар тағы екі актёр өз болмысын сахнада жарқыратып көрсетті. Бұл тек қойылым ғана емес, өмірге деген құштарлық пен күрестің, ең бастысы – кәсіби өнердің көрінісі іспетті болды.
Режиссёр Марина Тәңірберген театр репертуары негізінен драма мен мелодрама бағытында болғанымен, оны комедия жанрымен толықтырып жатқанын атап өтті. Оның айтуынша, актёрдің шеберлігі дәл осы комедия арқылы ашылады.
Қазыбек Аманжолдың шығармасын оқып отырып, өзіміз де күліп алдық. Бұл – көп нәрсені айтатын әрі жеткізе алатын туынды, – дейді режиссёр.
Пьесаның түпкі идеясы – адамның екіжүзді табиғатын, сырттай мінсіз көрінгенімен, ішкі жан дүниесіндегі арпалыстарын көрсету. Режиссёрдің пікірінше, автор бұл образдарды өте шебер бере алған. Қойылым өзіндік ерекше стилистикасымен, шиеленісті оқиғаларымен көрермен назарын бірден аударған.
Инклюзивті театрда комедия қою – оңай шаруа емес. Бұл туралы Марина Тәңірберген ашық айтты.
Біз өнердің қиындығымен қатар қызығын бірге алып келеміз. Біздің актёрлер кәсіби театр сахнасына лайық. Ең бастысы – 99% еңбек, 1% талант. Сол еңбектің арқасында бәрі орындалады, – дейді ол.
Қойылымға дайындық екі айға жуық уақытты қамтыған. Жаңа құрамдағы көптеген актёрлер бұл жолы алғаш рет басты рөлдерде ойнады. Бұған дейін эпизодтық рөлдерде жүргендер өзін жаңа қырынан көрсете білді. Актёрлер дайындық кезінде өздері де образ іздеп, ой бөлісіп, кейіпкерлеріне жан бітірген.
Режиссёрдің айтуынша, бұл спектакль – көрерменге қуаныш пен ой салатын туынды ғана емес, инклюзивті өнердің кәсіби деңгейде де өркендей алатынын дәлелдейтін мысал. Сол арқылы сахнадағы әрбір бейне тек образ ғана емес, өмір шындығын жеткізуші ретінде көрінді.
Қойылымда басты рөлдердің бірін сомдаған Құрбанәли Әбуов рөлі туралы әсерімен бөлісті. Ол бұл кейіпкердің бұрынғы рөлдерінен мүлде өзгеше екенін айтты.
Мен сомдаған кейіпкер – бай. Бірақ байлыққа өз еңбегімен емес, әйелінің және оның әкесінің арқасында жеткен адам. Қазіргі тілмен айтқанда, «күшік күйеу». Дегенмен, ол сырт көзге мінсіз болып көрінгенімен, шын мәнінде әйелінің артынан пышақ тығып жүретін адам. Жеке қалған кезде оның шынайы бет-бейнесі ашылады, – дейді актёр.
Бұл қарама-қайшылықтар рөлді күрделендіре түскен. Құрбанәли Әбуов мұндай адамдарды өмірде кездестірмегендіктен, олардың әрекеттерін зерттеп, мінезін түсінуге тырысқан.
Рөлімді әлі де толық меңгердім деп айта алмаймын. Бірақ қолымнан келгенше сомдауға тырыстым, – дейді ол.
Спектакльдегі эмоцияларды жеткізу, әсіресе әйелмен арадағы қатынасты сахнада шынайы көрсету – оған оңай болмаған. Ол қойылымның көрерменге ерекше әсер қалдырғанына сенімді.
Актёрлер жанын салып ойнады. Сондықтан бұл спектакль жұрттың есінде қаларлық туынды болды деп ойлаймын, – деді ол.
Сахнадағы тағы бір ерекше бейне – мысық. Бұл образды актёр Сәкен Амангелдиев сомдады. Оның айтуынша, мысық – харизмасы ерекше, ерке әрі айлакер жануар.
Менің бойымда мұндай қасиеттер жоқ. Сондықтан бұл рөлді сомдау маған біраз қиындық туғызды, – дейді ол.
Дегенмен, Сәкен үшін комедия жанры – жанына жақын бағыт.
Комедияны өзім жақсы көремін. Сондықтан өз рөлімді жақсы алып шықтым деп ойлаймын. Ең бастысы – көрерменнің көңілінен шығу, – деп түйіндеді ойын.
Дайындық кезінде хореографиямен жұмыс істеу оған оңай соқпаған.
Биге келгенде қиналдым. Хореографпен талай ұрыстық. Бірақ оның сабырлығы мен еңбегі нәтижесінде бәрі жақсы аяқталды, – дейді актёр.
Айта кету керек, «Қанаттылар» театры алғаш рет 2021 жылы 5 қазанда – Мүгедектер күніне орай құрылған. Астана қаласы әкімдігінің қолдауымен «Жастар театрының» жанынан ашылған бұл ұжым инклюзия мәдениетін қоғамда дамытуға бағытталған. Ал 2025 жылдан бастап театр дербес шығармашылық ұйым ретінде өз жұмысын жалғастыруда. Қазіргі таңда театрда 40-қа жуық актёр еңбек етеді. Театр репертуарында түрлі жанрдағы қойылымдар бар: «Қанаттылар» музыкалық-поэтикалық спектаклі, «Үй таңданған лақ» ертегісі, «Қызжылаған» драмасы, «Өмір-ғайып» мелодрамасы, «Күле аласыз ба?» комедиясы, «Арман» музыкалық драмасы, «Бір өмір – екі тағдыр» өмірбаяндық драмасы және «Алло, бұл кім?» лирикалық комедиясы сынды дүниелер көрермен назарына ұсынылып келеді.
