Қазақстанда екінші деңгейлі банктерге лицензияның екі түрі енгізіледі. Бұлар – базалық және әмбебап лицензия.

Бұл туралы Парламент Мәжілісінде «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы» және «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне қаржы нарығын реттеу және дамыту мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобаларын таныстыру барысында ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің Төрағасы Мәдина Әбілқасымова мәлім етті. Заң жобалары Мемлекет басшысының 2024 және 2025 жылдарға арналған Жолдауларын іске асыру мақсатында әзірленген.

«Бұл тәсілдің мақсаты – ірі банктердің ғана емес, сол сияқты нарыққа жаңа қатысушылардың дамуын қамтамасыз ететін орнықты әрі бәсекелес ортаны қалыптастыру. Халықаралық практика көрсеткендей, банк қызметі түрлі лицензиялар негізінде жүзеге асырылуы мүмкін. Мәселен, Ресей, Литва, Сингапур және АҚШ-та шағын банктер үшін жеке базалық лицензия көзделген. Еуропалық Одақта, Ұлыбританияда, Швейцарияда, Жапонияда бірыңғай лицензия шеңберінде тепе-тең талаптар көзделген», – деп атап өтті Агенттік Төрағасы.

Банктер туралы заң жобасында халықаралық тәжірибені ескере отырып, банктік лицензияның екі түрін енгізу ұсынылады – базалық және әмбебап. Базалық лицензия әмбебап лицензиядан рұқсат етілген операциялар көлемі мен реттеушілік талаптар деңгейі бойынша ерекшеленеді.

«Базалық банктік лицензиясы бар банктер үшін Заң жобасында активтердің ең жоғары мөлшері мен меншікті капиталдың ең аз мөлшеріне шектеулер белгіленеді. Бұл ретте нақты шекті мәндер заңға тәуелді актілерде айқындалады. Қазіргі кезеңде активтердің мөлшерін 500 (бес жүз) млрд теңгеге дейін және капиталдың ең аз мөлшерін 10 (он) млрд теңгеге дейін шектеу жоспарлануда», – деп хабарлады Мәдина Әбілқасымова.

Қаржы реттеушісінің басшысы базалық лицензиясы бар банктерге бейрезиденттер мен үлестес тұлғаларға кредит беруге тыйым салынатынын атап өтті. Бұл шағын банктердің орнықтылығын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Пруденциялық нормативтер мен қадағалау талаптары бөлігінде бірқатар көрсеткіштер бойынша төмендетілген пруденциялық нормативтер белгіленеді.

«Базалық лицензиясы бар банктерді қадағалау жеңілдетіледі. Жыл сайын жасалатын Қадағалап тексеру және бағалау процесі жеңілдетілген түрде қолданылады, инспекциялар жүргізу кезеңділігі және берілетін есептілік қысқартылады», – деді ҚНРДА Төрағасы.

Банктер туралы жаңа заң жобасы технологиялық өзгерістерді, банк секторының экономиканы қаржыландырудағы рөлінің артуы, бәсекелестіктің күшеюі және нарыққа жаңа қатысушыларды тарту, сондай-ақ қаржылық-технологияларды ілгерілету және цифрлық активтердің айналымын ырықтандыру мәселелерін ескеруі тиіс.