5 елге қарсы соғыс жүргізіп жатқан Израильдің әрекеті жаһанда қызу наразылық тудырды.
Венесуэла Президенті Николас Мадуро RT телеарнасына сұхбатында ғаламшарда ІІІ жаһандық соғыс басталғанын жариялады.
Оның пікірінше, Америка Құрама Штаттары осы арқылы әлемге түпкілікті үстемдігін орнатуға бағытталған төл жоспарын жүзеге асыра бастады.
Венесуэла басшысы осыдан 2 жыл бұрын Рим Папасы Францисктің "сәуегейлік" жасап, адамзаттың жаһандық қақтығысқа қозғалып бара жатқанын ескерткенін еске салды.
"Мен сол жаһандық қарулы шиеленіс басталып кетті деп санаймын! Өзінің саяси, экономикалық, мәдени, әскери гегемониясын әлемге түбегейлі таңу үшін АҚШ империясының соғыс ашу жоспары бар", – деген пікірін білдірді Мадуро.
Ол Венесуэланы қақтығысқа арандатып, абыройынан айырғысы келеді деп Вашингтонды айыптады. Николас Мадуроның байламынша, Америка оны өзіне қарсы бірінші болып шабуылдауға итермелеп, осы арқылы өзінің әрі қарайғы агрессиясын ақтауға тырысып отыр.
Венесуэла Президенті өңірдегі ахуалды ушықтыра бастаған АҚШ осы елдегі ен байлықты – энергетикалық ресурстарды алып қойғысы келеді деп қауіптенеді.
"Оларға шынында керегі – мұнай мен газ. Венесуэла Кариб бассейніндегі көлемі жөнінен төртінші орындағы көгілдір отынның мол қорына ие. Бұған қоса, біздің еліміз мұнай қоры жөнінен дүниежүзінде алғашқы орынды алады. Алтын ауқымы да астатөк. Бұдан бөлек, 30 миллион гектар құнарлы жеріміз, ауқымды су ресурстарымыз бар", – деді Николас Мадуро.
Америка Президенті Дональд Трамп өңірдегі жаңа эскалациясын керісінше, "есірткі саудасына қарсы ымырасыз күреспен" түсіндірді. Венесуэладан АҚШ-қа ағылатын есірткі тасқынына тегеурінді тосқауыл қоямыз деп өткен тамыз айының соңынан бері Вашингтон осы елдің жағалауына қарай алып әскери кемелерін аттандырды.
Егер Трамп бұйрық берсе, олар кез келген мезетте Венесуэланы үстемелете бомбалауға кірісе алады. Құрама Штаттар "наркокартельдерге қарсы тұру" қажеттігін алға тартып, Кариб теңізінің оңтүстік бөлігіндегі әскери күштерін күшейтіп жатыр. Сарапшылардың пікірінше, қажет деп тапса, жердегі операцияны бастауы да ғажап емес.
Financial Times дерегінше, Венесуэла жағалауына кем дегенде америкалық 7 әскери алып кеме таяп тұр. Оның арасында басқарылатын зымырандар тиелген эсминецтер, десант түсіруші кемелер және зымырандық крейсер бар.
Осының аясында Израильдің кеше Қатар астанасындағы шабуыл жасауы жаһан жұртшылығын шошынтты. Израиль бұған дейін көршілері Сирияға және Ливанға қарсы шабуылдап, әскер кіргізген болатын. Қазіргі кезде Газаны жаулауды жалғастыруда. Бұған дейін жері өзімен шектеспейтін Иранға әуеден үстемелете соққы берген.
Енді міне, бесінші елдің – ортақ шекарасы жоқ Қатар елінің бас қаласын соққылады. Reuters хабарлауынша, кеше түскі беске қарай израильдік әскери-әуе күштерінің авиабомбалауы салдарынан Қатар астанасы Дохада 10 жарылыс болды. Израильдік тараптың мәлімдеуінше, шабуыл барысында ХАМАС-тың жоғарғы басшылары жойылған.
"Шехаб" агенттігінің нақтылауынша, қаза тапқан ХАМАС өкілдері палестиналық қарулы қозғалыстың АҚШ-пен келіссөз жүргізуші делегациясының мүшелері болды. Яғни, Қатар астанасына бір жағынан, америкалық тараптың қауіпсіздікті кепілдендіруімен барса керек.
Израильдің армиясы ЦАХАЛ Жалпы қауіпсіздік қызметі ШАБАК-пен (Шерут ха-Битахон ха-Клали) бірлескен мәлімдемесін таратты.
"Әскери-әуе күштері ХАМАС ұйымының басшылығына дәл соққы жасады. Жойылған содырлар ұзақ жыл бойы ұйым қызметіне жетекшілік етті және 7 қазандағы қырғын үшін, Израильге қарсы соғыс үшін тікелей жауапкершілік арқалайды. Шабуылдың қарсаңында қосымша барлау ақпараты алынды. Израиль ХАМАС-ты жоюға бағытталған батыл қимылдарын жалғастырады!" – делінген бірлескен мәлімдемеде.
Осыған қарағанда бұл елдің Қатардағы шабуылы жалғасуы мүмкін. Өйткені ХАМАС палестиналық радикалды қозғалысының штаб-пәтері бұрыннан бері Дохада орналасқан. Олар бұл елде еркін жүріп-тұратын.
Al Arabiya өз дереккөздеріне сілтеме жасап, Израильдік соққысы кезінде ХАМАС-тың Газа секторындағы басшысы Халил әл-Хайя және басшылықтың тағы 3 мүшесі мерт болғанын жариялады.
"Al Arabiya дереккөздері Халил әл-Хайяның, Захер Джаббариннің, Халед Машалдің және Низар Аудалланың қаза болғанын растайды", – делінген хабарламада.
Israel Hayom газетінің ақпаратынша, Израиль шабуылдан бұрын ол туралы АҚШ пен Қатарды хабардар еткен.
Өз кезегінде ХАМАС Израильдің дәл келіссөздер уақытында оның делегациясына соққы бергенін мәлімдеді және Тель-Авивті соғысты бітіммен тоқтатуға кедергі келтіріп отыр деп айыптады. Демек, бұл соққыға Вашингтон мен Доханың келісім беруі неғайбыл.
"Шабуыл АҚШ Президенті Дональд Трамптың ұсыныстарын талқылау кезінде жүзеге асырылды. ХАМАС жиналып, Газа секторындағы атысты тоқтату мәселесін талқылап жатқан болатын", – деп хабарлады Al Jazeera телеарнасына қозғалыс жетекшілерінің бірі.
Қатардың Сыртқы істер министрлігі Тель-Авивтің бұл қысастығын қатаң сынға алды. Доха Израильдің тұрғын үй ғимараттарын әуеден соққылап, жайратқанын айыптады. Израиль ол үйлерде ХАМАС саяси бюросының бірнеше мүшесі тұрып жатқанын сылтау етті. Сонымен бірге, Қатар Израильдің әмірлік азаматтары мен шетелдік қонақтардың өміріне қатер төндіргеніне назар аудартты.
"Қатар бұл шабуылды шешімді түрде айыптайды және Израильдің санасыз әрекеттеріне, өңірдегі қауіпсіздікті тоз-тоз еткен іс-қимылдарын жалғастыруына көне алмайтынын мәлімдейді. Бұл шабуыл Қатардың төл қауіпсіздігі мен егемендігіне қарсы бағытталған", – деп мәлімдеді сыртқы саясат ведомствосы.
Қатар СІМ-і бұл шапқыншылықты "қылмыс және қорқақтық" деп бағалады және халықаралық заңнаманы бұзатынына назар аудартты.
Бұл шабуылды Қазақстан лидері де қатты сынға алды.
"Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Қатар астанасы Дохада Израиль билігі жасаған әскери акцияны айыптайды. Қандай мақсатты көздесе де, мұндай әрекетке жол беруге болмайды. Бұл Қатар мемлекетінің егемендік құқығын бұзады және халықаралық құқық қағидаттарына қайшы келеді", – делінген Ақорданың мәлімдемесінде.
БҰҰ Бас хатшысы Антониу Гутерриш израильдік авиасоққыларды қатаң айыптады және "осы елдің егемендігі мен аумақтық тұтастығын өрескел бұзушылық" деп баға берді. Оның Нью-Йорктегі жаһандық ұйымның штаб-пәтерінде жасаған мәлімдемесін БҰҰ ресми сайты жариялады.
"Мен Қатардың егемендігі мен территориялық тұтастығын бұзудың осы дөрекі әрекетін айыптаймын! Қатар бітімге қол жеткізуде және кепілдегілерді босатуда өте оң рөл атқарады. Палестиналық-израильдік реттеу процесінің барлық тараптары бейбітшілікті күйретуге емес, тұрақты бітімге жетуге ұмтылулары тиіс", – деп қосты БҰҰ басшысы.
Бас хатшы да адамзаттың кең ауқымды қақтығысқа қарай бара жатқанын жасырмады. Осы орайда ол Біріккен ұлттар ұйымының сейсенбіде жарияланған жаңа есебін нұсқады.
"Ол есеп ағымдағы үрейлі өмір шынайылығын "жалаңаштады". Әлем бейбітшілікті тұрғызуға қарағанда, соғыс жүргізуге анағұрлым көп бейілді болып барады және соған шығындалатын қаржыны еселеп арттыруда", – деді Антониу Гутерриш.
Оның айтып отырған есебі "Бізге қажет қауіпсіздік: орнықты және бейбіт болашақ үшін әскери шығыстарды қайтадан теңгерімге келтіру" деп аталады. Баяндамада БҰҰ өзіне мүше барлық тәуелсіз мемлекеттерді қауіпсіздік пен даму саласындағы басымдықтарын қайта қарауға шақырды.
Дегенмен, БҰҰ әдеттегідей алаңдаушылық білдірумен шектелді. Агрессордан шабуылдарын тоқтатуды талап ететін ешқандай құжат, қарар қабылданбақ түгіл, дайындалған жоқ.
Израильдің соққысын оның көршісі Мысыр да айыптады.
"ХАМАС-тың Дохадағы келіссөзшілеріне Израильдің соққы беруі Газадағы атысты тоқтату жөніндегі келісімге қол жеткізуге бағытталған күш-жігерді жоққа шығарады. Құнын түсіреді. Мұндай қарекеттер қақтығысты бейбіт реттеу құлшынысына қайшы және келіссөздер процесін күрделендірді", – деді Египет Президенті Абдул-Фаттах Ас-Сиси.
Шынында, осыдан кейін палестиналық қарулы қозғалыс жетекшілері ешқандай келіссөзге бармай қоюы мүмкін.
Жалпы, баяғыдан қалыптасқан ереже бойынша кішкентай Қатар елінің қауіпсіздігінің бір темірқазығы, кепілі – Сауд Арабиясы болатын. Бұл ел таяуда Иранның Израильге бағыттаған зымырандарын орта жолда қағып түсіруге Иорданиямен бірге атсалысты. Енді алғыс орнына Израиль саудиялықтардың басты одақтасына соққы беріп отыр.
Сауд Арабиясы қауіпсіздік саласында Қатарға қолдау көрсетуге уәде етті. Осы елдің Корольдіктің Тақ мұрагері ханзада Мұхаммед бен Салман Әл Сауд Қатар әмірі Тамим ибн Хамад Әл Танимен әңгімесінде, Сауд Арабиясы көршісіне қорған болу үшін барлық мүмкіндіктерін пайдаланатынын мәлімдеді.
Осылайша, Тель-Авивке қыр көрсетіп қойды: соққысын жалғастырса, ендігі ісі саудиялықтармен болады. Алайда мұндай қолдауға не кіретіні нақтыланбады.
Дохада сұрапыл авиабомбалаудан қираған ғимараттар үйінділерін аршып, астында қалғандарды шығару, құтқару жұмыстары жүргізілуде. Қатар СІМ-і "израильдік соққыдан кейінгі ахуалды қауіпсіз деп санауға болатыны" туралы мәлімдеме таратты.
Израильге деген қарсылық Батыс елдерінде де күшеюде. Мысалы, кеше Израиль және Франция арасындағы дипломатиялық жанжал әрі қарай өршіді. Le Figaro жазуынша, салдарынан Израиль Францияның Иерусалимдегі бас консулдығын жабуға ұйғарды және осы арқылы Париждің қатаң реакциясын туғызды.
Француз басылымының мәліметінше, Израиль СІМ-і жоспарланған қадамы туралы Францияны құлағдар еткен. Бұған жауап ретінде Президент Эммануэль Макронның командасы Иерусалимнің басыбайлы Израиль меншігінде еместігін, оның ерекше халықаралық мәртебеге ие екенін еске салды.
"Францияның бас консулдығын жабу Франция тарапынан төтенше қатаң шараларға соқтыруы мүмкін. Соның ішінде Франция өз аумағындағы израильдік өкілдікті жауып тастайды немесе дипломатиялық артықшылықтарын шектейді", – деп мәлім етті Париж.
Бұл ретте Париж Израильге қарсы біржақты санкция енгізе алмайтынын, өйткені Франция Еуропалық Одаққа кіретінін мойындады. Себебі, ұжымдық Еуропаның бұл елге қарсы санкцияларын Германия мен Венгрия бұғаттап отыр.
Әйтсе де, Франция "көптеген басқа да елдер қатарында Шығыс Иерусалимге израильдік егемендікті мойындамайтынын" қатаң еске салды. Әлем шынымен де, жаһандық қақтығысқа "толғатып" жатқанға ұқсайды. Одан не шығатыны әзірге белгісіз.
