Әлеуметтік осал топтарға жататын тұлғалар біржолғы зейнетақы төлемдері түрінде салық салынатын табысқа стандартты салық шегерімдерін қолдануға құқылы. Олардың көпшілігі тұрғын үйге және (немесе) емделуге ақша алған кезде жеке табыс салығын бірден қоса төлеген, деп хабарлайды Zakon.kz.
"2024 жылғы 1 қаңтардан бастап мұндай тұлғалардың біржолы зейнетақы төлемі түріндегі салық салынатын табысына стандартты салық шегерімдері (882 АЕК шегінде) қолданылады. Бұл қордан ақша алған күннен бастап үш жыл ішінде жеке табыс салығын қайта есептеу мен өтеуді қолдану үшін БЖЗҚ-ға тиісті өтінішпен және растайтын құжаттармен жүгіне алатынын білдіреді. Алайда, біржолғы зейнетақы төлемін 2021-2022 жылдары алған адамдар әртүрлі себептермен бұл мүмкіндікті пайдалана алмады. Енді ҚР Салық кодексіне өзгерістер мен толықтырулардың қабылдануына байланысты 2025 жылғы 15 шілдеден бастап жеке тұлғалардың осындай өтініштері үшін белгіленген талап қою мерзімі 3 жылдан 5 жылға дейін ұлғайтылды", делінген БЖЗҚ хабарламасында.
Демек, бұл арада әңгіме 2021-2023 жылдары біржолғы зейнетақы жинақтарын алып, олар бойынша ЖТС төлегендер жайлы болып отыр. Оның көлемі, әдетте алынған соманың 10%-ын құрайды.
ЖТС қайтару құқығын кім пайдалана алады?
ЖТС қайтаруға құқығы бар жеке тұлғалардың тізбесі қолданыстағы Салық кодексінде айқындалған. Олар:
- бірінші, екінші немесе үшінші топтағы мүгедектер,
- мүгедек балалардың ата-аналарының немесе қамқоршыларының бірі,
- бала асырап алушылардың бірі,
- жетім балалардың асырап алушы ата-аналары,
- соғыс ардагерлері және басқа санаттар.
Мұндай азаматтардың толық тізбесі Салық кодексінің 346-бабында көрсетілген.
Қайда жүгіну керек?
Біржолғы зейнетақы төлемі бойынша салық салынатын табысты айқындау кезінде стандартты салық шегерімдері қолданылмаған зейнетақы төлемдерін алушылар, оларды қолдану құқығы болған жағдайда, кірістерді қайта есептеу және ЖТС өтеу үшін стандартты салық шегерімдерін қолдануға өтінішпен және растайтын құжаттармен БЖЗҚ-ның жақын жердегі филиалына шұғыл түрде жүгінуі қажет.
Стандартты салық шегерімі қолданылғаннан кейін, бұған дейін ЖТС ұсталған болса, ол алушының жеке зейнетақы шотына қайтарылады. Егер ЖТС төлеу кейінге қалдырылған болса, онда ай сайынғы зейнетақы төлемдерін алған кезде оны төлеуге қатысты міндеттеме алынып тасталады.
"Егер біржолғы зейнетақы төлемін пайдаланған болсаңыз, бірақ салық шегерімдеріне қатысты құқығыңыз бар екенін осыған дейін білмесеңіз, енді жағдайды түзетуге мүмкіндік бар. Ең бастысы — кешіктірмей тиісті орынға хабарласу. Егер сіз 2021 жылы төлем алсаңыз, онда 2026 жылдың ортасына дейін, ал төлем 2022 жылы алынса, 2027 жылға дейін өтініш беруге болады. Бірыңғай зейнетақы төлемі алынған күннен бастап бес жылдық мерзім ескеріледі", — дейді қор мамандары.
Аталған өзгерістер 2025 жылғы 31 желтоқсанға дейін (қоса алғанда) қолданыста болады, өйткені 2026 жылғы 1 қаңтардан бастап Қазақстан Республикасының жаңа Салық кодексі күшіне енеді.
Айта кетсек, БЖЗҚ-дан берілетін зейнетақы төлемдері ҚР Салық кодексіне сәйкес 10% мөлшерлеме бойынша жеке табыс салығы (ЖТС) салынатын кіріске жатады. ЖТС міндетті зейнетақы жарналары (МЗЖ), міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары (МКЗЖ), ерікті зейнетақы жарналары (ЕЗЖ) есебінен қалыптастырылған зейнетақы төлемдерінің барлық түрлері бойынша жиынтық түрде ұсталады. Осы Ережелер тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) емделуге ақы төлеу мақсатында БЖЗҚ-дан біржолғы зейнетақы төлемдеріне (БЖТ) де қатысты.
Біржолғы зейнетақы төлемі (БЖТ) – Қазақстан Республикасының Әлеуметтік кодексінде белгіленген тәртіппен тұрғын үй жағдайларын жақсарту және (немесе) емделуге ақы төлеу мақсатында салымшы (зейнетақы төлемдерін алушы) БЖЗҚ-дан алатын міндетті зейнетақы жарналары есебінен (ал 01.07.2023ж. дейін міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен де) қалыптастырылған зейнетақы жинақтарының сомасы.
Бұған дейін Қазақстанда іскерлік белсенділік қалыпқа келе бастағанын жазғанбыз.
