Мұнай нарығы тағы да таңғалдыруда. АҚШ доллары әлсіреп тұрған уақытта, мұнай "тыныш айлақ" рөлін атқаруы тиіс еді. Алайда, жылдың басынан бері әлемдік мұнай бағасы 9–11%-ға дейін төмендеді. Бұл баға тұрақсыздығының артында не жатыр?

Жылдық шығындар мен маусым айының парадокстары

Соңғы 6 айдағы мұнай бағасының қозғалысын талдайтын болсақ, Brent маркалы мұнай шамамен 10,6%-ға, ал Батыс Техастың WTI маркасы шамамен 8,6%-ға арзандаған. 2025 жылдың екінші тоқсаны Brent үшін 10,7%-дық, ал WTI үшін 8,9%-дық құлдыраумен аяқталды.

Дегенмен маусым айы белгілі бір үзіліс әкелді: Brent 4,4%-ға, WTI 7,1%-ға қымбаттады. 30 маусым, дүйсенбі күні Brent фьючерстері сауданы барреліне 66,75 доллармен аяқтады, ал қазіргі кезде баға осы деңгейде тұрақтануға тырысуда. Айтпақшы, өткен апта 2022 жылдың көктемінен бері шикізат нарығы үшін ең нашар апта болды.

ОПЕК+: қысым күшейіп, өндіріс өсіп жатыр

Бағаның төмендеуіне не себеп? Негізінен – сұраныстың әлсіздігі. Трейдерлер үмітпен Азияға қарап отыр, бірақ ол жақтан нақты оң сигналдар әзірге байқалмайды.

Тағы бір маңызды фактор – 6 шілдеге жоспарланған ОПЕК+ отырысы. Нарық тамыз айында өндіру көлемі біртіндеп артады деген болжамды бағаға енгізіп қойған. Болжам бойынша, ОПЕК+ елдері төртінші рекордтық өндіру көлемін арттыру туралы келісімге келеді. Топтың көшбасшысы Сауд Арабиясы қазіргі өндірісті тәулігіне 411 мың баррельге арттыруға бел буған. Бұл – мамыр айындағы шешім, сол кезде ОПЕК+ бастапқы жоспарлармен салыстырғанда өндірісті үш есеге көбейтіп, нарықта ұсыныстың артуына және бағаның төмендеуіне әкелді.

Геосаясат, сауда соғыстары және сланец бумы

Әрине, Таяу Шығыстағы геосаяси тұрақсыздық бұрынғыдай фондық тәуекел болып қала беруде. Алайда, 2025 жылдың алғашқы жартысындағы бағаның құлдырауына әсер еткен негізгі себептер әлдеқайда жүйелі:

  • АҚШ-тың кедендік баждарды арттыруы және Қытайдың жауаптық тарифтері әлемдік тауар айналымының қысқаруына әкелді. Бұл – энергия тасымалдағыштарға деген сұраныстың төмендеуіне тікелей себеп.
  • Энергия ресурстарының негізгі тұтынушылары саналатын елдерден келген әлсіз экономикалық көрсеткіштер сұраныс болашағына қатысты алаңдаушылық тудырды.
  • АҚШ-та сланец мұнайын өндірудің жандануына байланысты ұсыныс көлемі тұрақты түрде өсіп келеді, бұл өз кезегінде бағаның төмендеуіне әсер етуде.

Алдағы жағдай қалай болады?

Қысқа мерзімде мұнай бағасы барреліне 60 доллар шамасында сақталуы мүмкін. Тұрақты өсім трендіне оралу үшін нарыққа ұсыныстың азаюы туралы нақты сигналдар немесе Азия нарықтарынан сенімді сұраныс статистикасы қажет.

Қысқаша айтқанда, "қара алтын" әзірге тыныш өмірге дайын емес. Бұл әсіресе, сенатор Ләззат Рысбекованың Халықаралық валюта қоры (ХВҚ) деректеріне сүйеніп жасаған болжамы аясында алаңдатарлық жағдай. Ол 2040 жылға қарай мұнай бағасы рекордтық төмен деңгейге – барреліне 15 АҚШ долларына дейін түсуі мүмкін екенін айтты.

Оған электромобильдердің жаһандық таралуы мен іштен жану қозғалтқышымен жүретін көліктерден жаппай бас тарту себеп болады. ХВҚ-ның бағалауынша, экономикасын әртараптандыруға үлгермеген елдер ұзақ әрі ауыр дағдарысқа тап болады. Мұндай елдердің экономикаларын қалпына келтіруге кемінде 20 жыл қажет болуы мүмкін.