Үкімет отырысында ғылым және жоғары білім министрі Саясат Нұрбек Президенттің "Таза Қазақстан" бастамасын жоғары білім саласында жүйелі түрде жүзеге асыру туралы айтты. Еліміздің жоғары оқу орындары ауқымды ағарту іс-шараларын өткізеді, экологтардың жаңа буынын дайындайды және экологиялық бағдарланған ғылыми жобаларды әзірлеуге және енгізуге қатысады, деп хабарлайды Үкіметтің баспасөз қызметінен.
Министр жоғары білім беру жүйесінде "Таза Қазақстан" тұжырымдамасын жүзеге асыру туралы айта келе, бастама шеңберінде жоғары білім беру саласы бойынша 1 индикатор және 11 іс-шараны іске асыру жоспарланғанын жеткізді.
Жалпы, Мемлекет басшысы "Таза Қазақстан" акциясын жариялағаннан бері жоғары оқу орындарының студенттері мен оқытушыларының қатысуымен 1500-ға жуық әртүрлі іс-шаралар өткізілді. Бұл шараларға жоғары оқу орындарынан 240 мыңнан аса адам қатысты. Барлық жоғары оқу орындары студенттері арасында "Taza Like" іс-шарасы шеңберінде экосағаттар өткізілді", — деді Саясат Нұрбек.
Сондай-ақ 2024-2029 жылдарға арналған "Таза Қазақстан" тұжырымдамасы шеңберінде велосипед күні, жасыл энергетика жүйесін құру, қоқыссыз кампус, саябақтар құру сияқты тағы басқа бірнеше тармақ іске асырылуда.
Осылайша, "Экологиялық білім беру" бағыты аясында халықтың экологиялық білімі мен мәдениетін арттыру жұмыстары жүргізілуде.
Бұл жұмыстың қисынды жалғасы ретінде Қазақстан қоршаған ортаны қорғау саласында мамандар даярлаудың тұрақты жүйесін қалыптастырады.
Министрдің айтуынша, міндеттердің бірі экологтарды даярлауға кәсіби стандарттарды енгізу болды. Бүгінгі таңда экологиялық бағыттар бойынша оқыту еліміздің 35 жоғары оқу орнында жүргізілуде. Тізілімге 143 білім беру бағдарламасы енгізілген, оның 70-і бакалавриат деңгейінде, 52-сі магистратура және 21-і докторантура деңгейінде.
Олардың қатарында "Табиғи-техногендік қауіптер", "Гидроэкология және трансшекаралық су қауіпсіздігі", "Табиғатты пайдалану және экологиялық қауіпсіздік", "Экологиялық сараптама және тұрақты даму", сондай-ақ Environmental Sciences сияқты бағыттар бар.
2024-2025 оқу жылына "Қоршаған орта" бағыты бойынша 1796 мемлекеттік грант бөлінді. Бакалавриат — 1506, магистратура — 245, докторантура — 45. Сонымен қатар экология және тіршілік қауіпсіздігі пәні барлық мамандықтардың жалпы білім беру цикліне енгізілді.
Таза Қазақстан" тұжырымдамасы шеңберінде білім беру бастамаларымен қатар қолданбалы ғылыми және жобалық қызмет белсенді түрде ілгерілеуде.
Министр "Экология, қоршаған орта және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану" бағыты 2025-2027 жылдарға арналған ғылымды дамытудың 7 басым бағытының қатарына кіргенін хабарлады.
Саясат Нұрбек 3 жылдық гранттық қаржыландыру аясында 318 жоба, ал бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру шеңберінде 43 бағдарлама жүзеге асырылып жатқанын жеткізді. Сонымен қатар ғылыми нәтижелерді коммерцияландыру конкурсы аясында жасыл технологияларға қатысты 23 жоба жүзеге асырылып жатыр.
Мысалы, маңызды жобалардың бірі — "Электр көліктерін зарядтау станцияларын жаңғырту". Бұл жоба аясында республика бойынша 16 зарядтау станциясы орнатылып, жабдықтар мен бағдарламалық қамтамасыз етуді жеткізуге келісімшарттар жасалды. Жоба электр көліктеріне арналған инфрақұрылымды дамытуға және көміртегі шығарындыларын азайтуға бағытталған.
Тағы бір жоба — "Жасыл" технология стандарттарына сәйкес келетін газ тазарту жабдықтарын енгізу бойынша жаңа өндірісті ұйымдастыру". Жобаның негізгі артықшылығы — өнімділігі жоғары, пайдалану шығындары төмен заманауи газ тазарту жүйелерінің жобасын әзірлеу.
Сондай-ақ ғылыми әзірлемелерді коммерцияландыру шеңберінде бірқатар жоғары оқу орындарында экологиямен байланысты жобалар іске асырылуда. Мысалы, Х.А. Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінің ботаникалық бағында кептірілген алма өндіру жобасы жүзеге асырылып жатыр. Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінің ботаникалық бағында қияр, болгар бұрышы және көк шөп жылына екі рет, қызанақ бір рет жиналады.
Соңында министр мұндай жобалар білім беру мен өндірістің байланысын нығайтатынын атап өтті.
