АҚШ-тың Денвер қаласындағы Метрополитен мемлекеттік университетінің экономистері Рей Эрнандес-Хулиан мен Кристина Питерс студенттердің сырт келбеті мен академиялық үлгерімінің байланысын зерттеп, күтпеген нәтижелерге қол жеткізді . Олар студенттердің фотосуреттерін тәуелсіз сарапшыларға көрсетіп, сырт келбетін 1-ден 10-ға дейінгі шкала бойынша бағалатқан, деп хабарлайды El.kz интернет порталы.
Мамандар шамамен 6500 адамның студенттік билеттеріндегі фотосуреттерін тәуелсіз сарапшыларға көрсетіп, олардың сырт келбетін 10 балдық шкала бойынша бағалауды сұрады. Кейін бұл мәліметтер студенттердің оқу үлгерімімен салыстырылды. Сонымен қатар, зерттеушілер олардың білім деңгейін әділ бағалау үшін университетке түсу кезінде тапсырған емтихан нәтижелерін де талдады.
Анализ нәтижесінде қыздардың арасында білім деңгейі бірдей болған жағдайда, тартымды келбеті бар студенттер жоғары баға алатыны анықталды. Бұл жағдайда оқытушының жынысы шешуші рөл атқармайды. Алайда оқыту форматы маңызды: қашықтан оқыту кезінде мұндай әсер толық жойылып, студенттің сырт келбеті бағаға ықпал етпейді.
Мәселен, зерттеуге сәйкес, студент қыздың тартымдылығына берілген әр қосымша балл (10 балдық шкала бойынша) оның академиялық бағасына 0,024 балл (4 балдық жүйе бойынша) қосады. Ал керісінше, "тартымсыз" деп бағаланған студент қыздардың бағасы орта есеппен 0,067 балл төмен болған.
Ер студенттерге келер болсақ, олардың бағаларына сырт келбетінің ешқандай ықпалы байқалмаған.
Ғалымдар бұл феноменді бірнеше фактормен түсіндіреді. Олардың бірі — оқытушылар тартымды студенттерге бейсаналы түрде көбірек назар аударады: жиі жауап береді, материалды егжей-тегжейлі түсіндіреді, сөйтіп олардың оқуын жеңілдетеді. Сонымен қатар, кей оқытушылар саналы түрде немесе бейсаналы түрде тартымды студенттерге бағаны жоғары қоюы да мүмкін. Бұл өз кезегінде бағалаудың объективтілігіне күмән тудырады.
Қашықтан оқытуда айырмашылық жойылады
Метро Стейт университетінің артықшылығы — студенттердің бір бөлігі онлайн және офлайн оқытуды қатар алып жүреді. Зерттеушілер осы мүмкіндікті пайдаланып, сырт келбеті төмен бағаланған студент қыздардың онлайн курстарда офлайнға қарағанда жақсы нәтиже көрсететінін анықтады. Бұл олардың қабілеті емес, тек сырт келбетке қатысты бейсаналы көзқарас бағаға әсер ететінін айғақтайды.
Ғалымдар не дейді?
Зерттеу авторлары бұл нәтижелерді алаңдатарлық деп бағалайды. Экономист Рей Эрнандес-Хулиан:
Мәселе мынада: оқытушылар тартымды студенттерге көбірек көңіл бөліп, оларға материалды жақсы түсіндіре ме, әлде сол күйінде жоғары баға қоя ма? Екеуі де ықтимал. Біздің түсінігіміз бойынша, бұл — бейсаналы (implicit bias) шешімдердің жиынтығы, — дейді.
Оның айтуынша, полиция саласында нәсілдік бейсаналы көзқарастармен күресуге арналған арнайы құралдар пайда бола бастады. Осындай әдістер университеттер мен колледждерге де қажет болуы мүмкін.
Айта кетейік, 2013 жылы жарық көрген Physical Attractiveness and the Accumulation of Social and Human Capital атты кітапта да мектепте тартымды болған жасөспірімдер жоғары оқу орнына түсу ықтималдығы жоғары екені айтылған.
