Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі орташа жалақыны есептеу тәртібін жаңартты .
Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі орташа жалақыны есептеу ережесін жаңартты. Қарапайым халыққа түсінікті болу үшін Caravan.kz медиа порталы толық тарқатады.
Бұрын жалақыны есептегенде қандай төлемдер кіретіні анық емес еді. Енді Еңбек министрлігі нақты ереже бекітті. Бір қарағанда өзгерістер маңызды болып көрінбеуі мүмкін, алайда нақты жұмыс істейтін әрбір адамға әсер етеді. Себебі еңбек демалысының ақшасы, ауру парағы мен өтемақы осы есепке байланысты.
Не өзгереді?
Енді орташа жалақыны есептеу кезінде тұрақты сипаттағы қосымша төлемдер – үстемақылар, қосымша ақы, жүйелі сыйақылар (мысалы, біліктілікке, еңбек өтіліне, жоспарды орындауға байланысты ай сайынғы сыйақылар) міндетті түрде ескеріледі.
Ал біржолғы төлемдер — мысалы, материалдық көмек, іссапар шығындары, бюджет үнемінен берілетін бір реттік сыйақылар — орташа жалақы құрамына енбейді.
Сонымен қатар, «тұрақты сипаттағы ынталандыру төлемдері» ұғымының енгізілуі бухгалтерлер мен қызметкерлер арасындағы бұрынғы дауларды тоқтатады. Егер сыйақы тұрақты түрде, яғни басшының «көңіл-күйіне» емес, жүйелі тәртіппен төленіп отырса, ол міндетті түрде орташа жалақыны есептеу кезінде ескерілуі тиіс.
Жалақы мөлшеріне әсер етеді ме?
Тікелей әсері жоқ. Жаңа ереже жалақыны автоматты түрде көтермейді. Ол тек «орташа жалақы» бойынша есептелетін жағдайларда (демалыс, ауру парағы, жұмыстан шығу, өндірістік үзіліс) қолданылатын формуланы өзгертеді.
Десе де жанама әсері бар. Бұрын тұрақты сыйақылар есепке кірмеген, енді қосылады. Яғни еңбек демалысы мен ауру парағы көбірек төленуі мүмкін. Ал керісінше, бір реттік төлемдер есепке енбегендіктен, кей жерлерде орташа сома азаюы ықтимал.
Яғни бәрі нақты кәсіпорын мен төлем құрылымына байланысты.
Ел бойынша «орташа жалақы» қалай өзгерді?
Казақстанда ресми мәліметтер бойынша 2025 жылдың І тоқсанында орташа номиналды жалақы (кіші кәсіпкерлікпен айналысатын шағын кәсіпорындарды есепке алмағанда) 423 133 теңге болды. Бұл мән өткен жылдың сол кезеңімен салыстырғанда 10,7%-ға жоғары.
Медианалық жалақы — 300 307 теңге.
2025 жылдың ІІ тоқсанында орташа жалақы 448 620 теңге болды. Сол кезеңмен салыстырғанда 11,3% өскен. Медианалық — 316 152 теңге.
Алайда нақты (инфляцияны ескерген) тұрғыда өсім әлдеқайда төмен, кейбір бағалаулар бойынша түпкілікті өсім іс жүзінде «нөлге» жуық.
Минималды жалақы 2025 жылдың 1 қаңтарынан бастап 85 000 теңге деңгейінде белгіленген.
Салалар мен аймақтарда қалай?
І тоқсанда ақпарат пен байланыс саласында жалақы өсімі 31,3 %-ға жеткен.
Ауыл, орман және балық шаруашылығында 17,3 %-ға өсу болған.
Аймақтар бойынша ең үлкен өсім: Ұлытау облысы – 19,4 %, Қостанай облысы – 14,6 %, Алматы қаласы – 14,2 %.
Ең жоғары орташа жалақы көрсеткіштері: Атырау облысы, Маңғыстау облысы сияқты мұнай-газ салалары көп орын алатын өңірлерде.
Не өзгеруі мүмкін және не назарда тұрғаны маңызды?
Егер сіз жұмыс істейтін кәсіпорында тұрақты сыйақылар, үстемақылар бар болса — жаңа ереже бойынша олар орташа жалақы есептеу кезінде енеді. Демалыс немесе ауру парағы төлемі кезінде мысалы, бұдан бұрын есепке алынбаған төлемдер қаншалықты әсер еткенін қарап көрген жақсы.
Егер сіз жұмыс істейтін сала немесе өңірде сыйақылар көбінесе біржолғы немесе бюджет үнемінен болса, онда сіздің орташа жалақыңыз есептеу кезінде бұрынғыдан төмен болуы мүмкін.
Еңбек демалысы, уақытылы өтемақылар, жалақының ашық құрылымы — осы жаңа ережелер негізінде қызметкерлер тарапынан талап етуге болатын маңызды аспектілер.
