Ұлттық музейде Мәдениет және ақпарат министрлігінің қолдауымен «Ұлы дала тарихы – Иран деректерінде» көрмесі өтті. Мәдени іс-шараға қоғам қайраткерлері мен өнертанушылар қатысты.
Иран Ислам Республикасы халықаралық деңгейде беделі зор мемлекет әрі еліміздің Орта Шығыстағы сенімді серіктесі екені рас. Елімізге Иран делегациясы әкелген 27 көне қолжазбаның көшірмелері XVІІI ғасырдағы қазақ тарихы мен мәдениетіне арналған.
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев атап өткендей, бауырлас қос халықтың тарихы – тамырлас, салт-дәстүрі және мәдениеті – ұқсас. Оған дәлел бірқатар тарихи дерек бар.
Мәселен, Ұлы Жібек жолы қазіргі Қазақстан мен Иран даласы арқылы өткен. Ұлы Жібек жолы технологияның, діннің таралуына, сондай-ақ мәдени-рухани қатынастың тереңдеуіне ықпал етті. Иран мұрағаттарында Қазақ хандығы, оның жаужүрек халық екені туралы жазбалар сақталған. Тәуке хан мен шах Сұлтан Хусейн арасында тығыз қарым-қатынас орнаған. Екі ел өкілдері Мәскеуде кездесіп, Иран елшісі қазақ даласына сапармен келді деген тарихи мәліметтер де айтылады. Әбілқайыр хан Нәдір шахқа елші жіберіп, байланысты дамытуға ниет білдіргенін де білеміз.
Сондай-ақ Түркістандағы Әзірет сұлтан кесенесіндегі әйгілі Тайқазан Иран шебері Әбделазиз Шарафуддин Тебризидің шеберханасында жасалған. Тілімізде парсы сөздері де көп. Ғалымдар тілдік қорымыздағы парсы сөздерінің үлесі төрт пайыз деп санайды. Атап айтсақ, астана, пайда, көрпе, дәурен, дәрі, дәрумен, аула, ораза және тағы басқа сөздер бар. Бүгінде Иранның солтүстігіндегі Гүлстан провинциясының Горган, Бандар-Түрікмен және Күмбед-Кавус қалаларында бес мыңнан астам қазақ тұрады. Фирдоусидің «Шахнамасы» мен оның кейіпкерлері Тұран халықтарына да жақын. Қазақ ақыны Абай Фирдоуси, Хафиз, Саади сияқты парсы шайырларының шығармаларымен таныс болған. Иран делегациясы әкелген көне қолжазбалардың көшірмелері XVІІI ғасырдағы қазақ тарихы мен мәдениетіне арналған.
Көрмеде ұсынылған қолжазбаларда Қазақ хандығының әлеуметтік-экономикалық ахуалы, көрші елдермен қарым-қатынасы, аймақтағы бәсекелестік, Түркістанның саяси-экономикалық жағдайы, Ресей патшалығының қазақ аймақтары мен хандықтарына қатысты әрекеттері туралы сараптамалар бар. Сондай-ақ қазақ даласында көмір, темір, мыс, қорғасын және бирюза кеніштерінің табылып, өндіру жолдары сипатталған деректер қойылған.
