Елдегі банктер экономикаға қаржы салғаннан гөрі, халыққа қарыз беріп, пайыздан пайда табуды жөн көріп отыр.
Президент бүгін жолдауда осылай деді. Сондықтан Экономикамыздың жоғары технологиялық салаларына бір миллиард долларға дейін инвестиция тарту туралы бағдарлама әзірленбек. Бұл міндет Үкімет пен Ұлттық банкке жүктелді.
Қасым-Жомарт Тоқаев, Қазақстан Республикасының Президенті:
- Банктер туралы заң қабылдау осы бағыттағы маңызды қадам болмақ. Бұл заңда экономиканың сұранысы мен технологиялық өзгерістер ескерілуі қажет. Құжатта бәсекені күшейту, нарыққа жаңа қатысушыларды тарту, қаржы жүйесіндегі технологияларды ілгерілету және цифрлық активтер айналымын ырықтандыру мәселелері қамтылуы керек.
Президент цифрлық теңге тақырыбына да жеке тоқталды. Жаңа технологияны барынша тиімді пайдалану керек. Мәселен, ол республикалық және жергілікті бюджет пен мемлекеттік холдингтердің бюджетін қадағалауда таптырмас құрал.
Бинұр Жаленов, Қазақстан Ұлттық банкі төрағасының кеңесшісі:
- Цифрлық теңге қазірдің өзінде мемлекет шығындарын бақылауға мүмкіндік беріп отыр. Мәселен, Ұлттық қордан ірі инфрақұрылымдық жобаға қаражат бөлінді делік. Бәріміз бұл ақшаның мақсатты жұмсалғанын қалаймыз ғой. Цифрлық теңге арқылы соны қадағалауға болады. Ол үшін әр токен боялады, яғни белгі қойылады. Бұл ақша рельс алуға бөлінсе, тек рельс сатып алуға ғана жұмсала алады. Басқа тауар алуға, бөтен адамдарға жіберуге болмайды.
Бюджетті үнемді жұмсаудан бөлек, шығындарын да саралаған дұрыс. Мәселен бүгінде оның басым бөлігі әлеуметтік бағытқа жұмсалады. Ал мемлекеттен көмек алатынның бәрі мұқтаж ба? Президент бұған күмәнмен қарайды. Мәселен, тәуелсіздік алғалы 35 жылға таяса да ардагерлер жасарып келеді. Оның үстіне толық емес отбасы деген санат шыққалы, ажырасатындар да көбейген. Президент осы факторларды мысалға алып, Үкімет әлеуметтік масылдық пен әлеуметтік алаяқтыққа жол беріп келді деді.
Қасым-Жомарт Тоқаев, Қазақстан Республикасының Президенті:
- Осы салада мәліметтерді тиісті деңгейде есепке алып, талдау жасау жолға қойылмаған. Бұл жағдай еңбек нарығының сұранысын болжау, инфрақұрылымды дамыту жұмысын жоспарлау және басқа да міндеттерді орындау жолында қиындық туғызады. Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің базасында ауқымды деректер мен жасанды интеллект технологиялары енгізілген Демографиялық үдерістерді талдау және болжау орталығын құру керек.
Президент осылайша бюджеттің әр теңгесі еліміздің дамуына ықпал ететін маңызды салаларға жұмсалып, экономикалық әсері болғанын қалап отыр.
Көлік-логистика саласын дамыту
Әлемде транзит үшін бәсеке күшейіп барады. Сондықтан дәл осы тұста «кежегеміз кері тартпауы керек». Бұны Президенттің өзі шегелеп айтты. Себебі Қазақстан — Еуропа мен Азияның арасын жалғап тұрған алтын көпір. Айталық, былтыр біздің аумақ арқылы жүк тасымалдау көлемі 1 миллиард тоннадан асқан. Сонымен қатар еліміздің транзиттік әлеуетін арттыруға әлі де зор мүмкіндік бар. «Солтүстік – Оңтүстік» көлік дәлізі Парсы шығанағы мен Оңтүстік Азия елдерінің нарығына тікелей жол ашады. Бұл ғана емес, Қазақстан үшін Транскаспий көлік бағытын дамытудың маңызы да арта бастады. Салаға цифрлық тәсілдерді ауқымды түрде қолданған абзал.
Қасым-Жомарт Тоқаев, Қазақстан Республикасының Президенті:
- Ал «Шығыс – Батыс» дәлізі мен Қытайдың «Бір белдеу, Бір жол» жаһандық бастамасы Қазақстанның Еуразиядағы негізгі құрлық жолы ретіндегі рөлін күшейте түседі. Сондай-ақ біз үшін Транскаспий көлік бағытын дамытудың маңызы арта бастады. Бұл бағыттардың бәрі біртұтас жүйе сияқты жұмыс істеп, елімізге едәуір табыс әкелуі керек. Сондай-ақ инфрақұрылымды жақсартуға жаңа инвестиция тартуы қажет, сапалы жұмыс орындарын ашуға ықпал етуге тиіс. Осы орайда Онсыз ешқандай тиімділік болмайды. Өңірлердің көлік байланысына қатысты мәселемен мықтап айналысу керек. Ірі транзиттік аймақ саналатын Қазақстан үшін бұл бағыт айрықша маңызды.
Қазір елімізде 13 мың шақырым автокөлік жолдары салынып, жөнделіп жатыр. Мұнда да Президент транзиттік дәліздердің мән-маңызына баса көңіл аудару қажеттігін айтты. Әсіресе, «Сексеуіл-Бейнеу» жолының құрылысын тездету керек. Бұл тармақтың маңыздылығы жоғары. Себебі Қазақстан аумағы арқылы Қытайдан Еуропаға жүк тасымалдау мерзімінің үштен бірі қысқарады. Сондай-ақ Мемлекет басшысы контейнермен жүк тасымалдау ісіне тың серпін беру керектігін алға тартты.
Әлемде құрлық арқылы тасымалданатын жүктің 16 пайыздан астамы контейнермен жіберіледі. Бірақ, елімізде оның үлесі әлі де төмен. Небәрі 7 пайызға жуық. Сондықтан Үкімет контейнермен жүк тасымалдау ісін жандандыруға арналған арнайы бағдарлама қабылдауы қажет.
Ал салалық ведмство күре жолдардың тамырына қан жүгіртіп жатқанын айтты.
Ләззат Стамғазиева, ҚР Көлік министрлігінің ресми өкілі:
- Былтырдың өзінде Қазақстан мен Қытай арасында 32 млн тонна жүк тасымалданған. Бұл сәйкес жылмен салыстырғанда 13 пайыз. Биыл 6 айда 20 млн тонна жүк тасымалданыпты. Ең көбі тұрғындар ең көп қолданатын заттар.
Жалпы жүк тасымалына да жасанды интелект қажет деді Президент. Ол үшін көпбейінді цифрлық платформа енгізу керектігін айтты. Үкіметке жеделдету қажеттігін тапсырды. Ал биылғы қазан айының соңына дейін кеден және логистика қызметін көрсететін Smart Cargo бірыңғай цифрлық жүйесін іске қосуды тапсырды. Еліміздің бүкіл аумағында кедергісіз тасымалдау жүйесін қалыптастыру – өте маңызды міндет.
Транзиттік жүктердің «жасыл дәліз» қағидасымен еш тосқаусыз өтуіне барынша жағдай жасау қажеттігін, алға тартты. Иә, әлемдегі жүк тасымалының 35 пайызы әуе арқылы жүзеге асырылады. Қазақстан да жаһандық үдерістен қалыс қалмауы тиіс.Президент айтқандай, былтыр Үкіметкен бұл бағытта нақты тапсырма берілген болатын.
