Испанияда ұзақ жылдар бойы шешімін таппай келген «окупас», яғни біреудің баспанасына заңсыз қоныстану мәселесі жаңа заң аясында реттелуі мүмкін.
Бұған дейін меншік иелері пәтерін заңсыз басып алғандарға қатысты сот шешімінсіз шара қолдана алмайтын. Жаңа жылдан бастап Испанияда заңсыз иеленген тұрғын үйді небәрі 15 күн ішінде жедел тәртіппен босату туралы талап күшіне енеді. Билік өкілдерінің айтуынша, бұл шешім үй иелерінің мүддесін қорғауға бағытталған. Алайда адам құқықтарын қадағалайтын ұйымдар жаңа заңның әлеуметтік салдарына алаңдаулы.
Испанияда бос тұрған тұрғын үйге бөгде жандардың заңсыз кіріп алып, ұзақ уақыт бойы тұруы жиі кездеседі. Мұндай адамдарды жергілікті халық «окупас» деп атайды. Үй иелері олардан баспанасын тек сот немесе адвокаттың көмегімен қайтара алады. Сондай-ақ үйіңді жалға алған жанұя аяқ астынан жұмыссыз қалса, пәтеріңді тез босатуы да міндетті емес. Кәмелетке толмаған балалары болса тіпті қиын. Себебі мұндай отбасын тұрғын үйден сот шешімінсіз шығару заңмен тыйым салынған. Дерекке жүгінсек қазір Испанияда сатуға шығарылған үйлердің 3 пайызы, бұл дегенміз 23 мың баспана окупастардың қолында екен. Сондықтан жаңа ережені асыға күтіп жүрген үй иелері көп.
Хисус, Барселона қаласының тұрғыны:
- Үй өзімдікі екенін дәлелдейтін барлық құжатым қолымда бар, бірақ окупастардан құтылу оңай емес. Бірнеше жыл бұрын басқа қалада қараусыз қалған үйіме кіріп алып, енді оларды пәтерден шығару үшін сот табалдырығын тоздырып жүрмін. Бұл заң біз сияқты үй иелері үшін үлкен үміт.
Жаңа заң бойынша келер жылдан бастап окупастардан тұрғын үйді небәрі 15 күн ішінде босату туралы талап күшіне енеді. Кішкентай балалары бар отбасыларға қатысты арнайы ережелер сақталады. Бірақ бұл жағдайда да сот процесінің жылдам өтуі қадағаланбақ. Бұған дейін үй иелері оккупастардан пәтерін қайтаруға тырысқанда орта есеппен 2 жыл соттасуға мәжбүр болған, сондықтан жаңа заң меншік иелері үшін ұзақ күткен жеңіске айналды. Алайда заңгерлер жедел тәртіппен шығару кейбір отбасы мен балалар үшін күрделі жағдай туғызуы мүмкін екенін ескертеді.
Мигель Мартинес, заңгер:
- Өзгертілген заңның ең басты тұсы - бұдан былай заңсыз қоныстануды қылмыс ретінде қарастырады және сотта жедел жолмен қарауға мүмкіндік береді. Алайда адам құқықтарын қорғау ұйымдары жаңа заңның әлеуметтік салдарына алаңдаулы. Заңның тиімділігі мен оның адам құқықтарына ықпалын алдағы уақытта бақылайтын боламыз.
Испанияда окупастар мәселесі 2008 жылғы экономикалық дағдарыс тұсында белең алды. Сол кезеңде көптеген отбасы жалдамалы пәтерлерін жоғалтып, бос тұрған үйлерге заңсыз қоныстануға мәжбүр болды. Уақыт өте келе бұл құбылыс кең етек жая бастады. Енді үй иелері жаңа заң баспананы заңсыз иеленудің алдын алып, сотта ұзаққа созылған дауларды жылдам шешуге мүмкіндік берер деген үмітте.
Авторлары: Аида Қыдырбай, Дмитрий Рогач
