Мемлекеттен көмек алатын сауда желілері сөрелерін шетелдің тауарымен толтырып, отандық өнім тасада қалып қойып жатыр. Осылай деген тұрғындар өзімізде шығатын тауарларға басымдық берілгенін қалайды. Бұл мәселеге қатысты арнайы заң да бар. Ел қазынасынан қомақты қаражат алып отырғандар ережені ескере ме?
Мәселе майонезден шыққан. Белгілі экономист Айбар Олжай «Magnum» сауда желісінің біріне барып, отандық тұздықты таппаған. Әншейінде сөрелерде тізіліп тұратын қазақстандық «3 желанияның» орнын шетелдік өнімдердің басқанына қынжылған ол отандық өнімдер тасада қалып қойып жатыр дейді.
Айбар Олжай, экономист:
«Макеевті» алып таста деп тұрған жоқпын. Қазақстандық та тұрсын, ресейлік те, тіпті америкалық та тұрсын. Барлығы тұрсын, бірақ біз таңдау жасауға құқығымыз болуы керек. Тек қана бір елдікін ғана қалдырып қойып, әдейі істеу ол белгілі бір экономикалық диверсия немесе экономикалық экспансияның үндемей жасалып отырған формасы деп түсінем. Онда жекеменшік компания мемлекеттен ақша алмай-ақ қойсын. Отандық өнімдер сөрелерден кете беретін болса біздің экономикамыз дамымайды.
Экономистің дерегінше, бүгін де еліміздегі барлық сауда желілері мемлекеттен қаржылай көмек алады. Бір ғана Алматының өзінде «Magnum»-ға соңғы бес жылда ел қазынасынан 13 млрд теңге бөлінген. Әрине бұл қаражатты олар несие ретінде алса да ешқандай үстемақы төлемейтінін ескерген жөн.
Арман Шаққалиев, ҚР Сауда және интеграция министрі:
Кеше біздің департамент аралап шықты. «Magnum» қазір 4 түрлі майонез сатады. Ассортимент ретінде ол сауда желілерінің таңдауы. Өзіміз де дүкенге кіргенде таңдап аламыз ғой. Себепсіз сатпаймыз деп жауап берсе міндетті түрде біздің тараптан біз жұмысқа кірісеміз. Біздің ішкі сауда ережелерінде мынадай талап бар: Қазақстанда шығарылған өнім 30 пайыздан минималды көлемі тұр.
Яғни Қазақстандағы кез келген сауда желісі отандық өнімнің үлесі 30 пайыздан кем болмауы керек. Ал мемлекеттен көмек алатындары сөрелерінің 50 пайызын елде шығарылатын тауармен толтыруға міндетті. «Magnum» сауда желілері бұл ережеге толықтай бағынатындығын жеткізді.
Нұрсұлтан Тілектес, тілші:
Еліміздегі сауда желілері нан, жұмыртқа, қант, май, сүт өнімдері, көкөністер, жармалар, еттің кейбір түрлері сынды әлеуметтік маңызы бар тауарларға баса назар аударады. Экономистер бұл тізімді де отандық өніммен толықтыру керек деп есептейді. Өйткені мемлекеттен бөлінген қаржы тек бағаны ұстап тұруға ғана емес, отандық тауар өндірушілерді қолдауға да жұмсалуы тиіс.
Нұрсұлтан Тілектес
