Қазақстанда археологиялық жұмыстарды ғылыми тұрғыда үйлестіретін Ұлттық археология қызметі құрылады.
Мұндай норма Мәжілісте бірінші оқылымда қаралып жатқан тарихи-мәдени мұра объектілерін қорғау мәселелері туралы заң жобасында көзделген.
Мәжіліс депутаты, «AMANAT» партиясы фракциясының мүшесі Асхат Аймағамбетовтің айтуынша, қазір археология саласында бірыңғай ғылыми үйлестіру жоқ.
«Қазір археологиялық жұмыстарды ғылыми тұрғыда бақылайтын, үйлестіретін нақты мекеме жоқ. Кім қалай істеймін десе, солай істейді – біреуі музеймен, біреуі әкімдікпен, біреуі өз бетімен әйтеуір білгенін істеп жүр. Салдарынан ретсіздік, қайталау, бақылаусыздық»,- дейді ол.
Депутаттар мәселені шешу үшін Әлкей Марғұлан атындағы Археология институтының базасында Ұлттық археология қызметін құруды ұсынып отыр.
«Бұл қызмет нағыз археологиялық «ми орталығы» болады. Ол енді қазба жұмыстарына мониторинг жүргізеді, ғылыми сараптама жасайды, бірыңғай ақпараттық жүйені басқарады және археологтарға ғылыми-әдістемелік қолдау көрсетеді. Қай кезеңді, қандай ескерткіштерді зерттеуіміз қажет деген сұрақтарға да жауап беруге қауқарлы», – деді депутат.
Археологиялық жұмыстар цифрланады
Сондай-ақ депутат археология саласында ешқандай есеп жүргізілмей жатқанын атап өтті.
«Кім, қай жерде, қандай қазба жұмыстарын жүрізді? Не табылды? Ғылыми әдістемеге сәйкес пе? Оның есебі – толық белгісіз. Мемлекетке толық, әрі сенімді ақпарат жетпейді. Тек ескерткіштер тізімінің өзі қазір 42 тізімде шашыранқы түрде. Ал қазба жұмыстары бойынша есептерді ешкім ешқайда өткізбейді. Яғни қазбалар бар, бірақ есептер жоқ. Табылған жеке жәдігерлер бар, бірақ жаппай жәдігерлер мен материалдар жоқ. Нәтижесінде кейбір ескерткіштер қайта-қайта зерттелінсе, енді біреулері мүлде қараусыз қалып, жойылып кетіп жатыр», – дейді мәжілісмен.
Осыған байланысты депутаттар осы жүйесіздікті тоқтатып, археологиялық жұмыстардың толық цифрлық жүйесін енгізуді көздеп отыр.
«Кім, қай жерде нені қазып жатыр? Қалай қазып жатыр? Не табылды? Қазбаның есептері, ескерткіштердің паспорттары, археологтар тізімі – енді осының барлығы бір цифрлық жүйеде болады. Бұл жүйе саланы ашық етіп, есептілік пен тәртіп орнатады», – деп санайды Аймағамбетов.
