2025 жылдың қаңтар–тамыз айларындағы деректер Қазақстанның мал шаруашылығы саласының тұрақты дамуын көрсетеді. Zakon.kz мәліметінше, жалпы өнімнің нақты көлем индексі өткен жылмен салыстырғанда 103,2%-ға жетіп, өндірістің жалпы көлемі 2,26 трлн теңгені құрады. Толығырақ ақпаратта.

3,2% өсім — экономиканың кез келген саласы үшін жарылғыш емес, бірақ тұрақты даму деңгейі. Алайда, ҚР Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросының деректері бойынша, еліміздің мал шаруашылығы саласы көбіне көлемнің артуы есебінен дамуда, инновациялар есебінен емес.

Ет, сүт және жұмыртқа өндірісі: өсім қайдан келіп жатыр

Мал шаруашылығы саласындағы жақсы көрсеткіштер негізінен үш негізгі сектордың есебінен қамтамасыз етілген:

Ет. Барлық мал мен құстың тірідей салмақта сойылып, өткізілген көлемі 1,7%-ға артып, 1 166,8 мың тоннаны құрады. Ең үлкен өсімді шаруа (фермерлік) қожалықтары мен жеке кәсіпкерлер көрсетті — 5,5% өсіммен 230,5 мың тонна. Сонымен қатар, жеке қосалқы шаруашылықтар да айтарлықтай үлес қосуда — 525,3 мың тонна (жалпы көлемнің 45%-ы).

Сүт. Бұл сектор ең жоғары өсімді көрсетті — 6%-ға артып, 2 625,2 мың тоннаға жетті. Өсім тек дәстүрлі ұсақ шаруашылықтардың (696,2 мың тонна, +2,6%) емес, ірі ауыл шаруашылығы кәсіпорындарының есебінен де қамтамасыз етілді. Олар 11,3%-дық ең жоғары өсімді көрсетті.

Жұмыртқа. Тауық жұмыртқасы өндірісі 1,2%-ға артып, 3 011,7 млн данаға жетті. Бұл бағытты негізінен өнеркәсіптік кәсіпорындар алып отыр: ауыл шаруашылығы кәсіпорындары 2 253,7 млн дана жұмыртқа өндіріп, жалпы көлемнің 82,5%-ын құрады.

Саланың басты мәселесі

Өндіріс көлемінің артқанына қарамастан, өнімділік деңгейін талдау саланың әлі де интенсивті даму жолына өтпегенін көрсетеді. Барлық шаруашылық категориялары бойынша бір сауынды сиырға шаққандағы орташа сүт өнімі 0,1%-ға төмендеп, 1 517 кг болды. Бұл — көлемнің артуы мал басының көбеюі арқылы жүзеге асып жатқанын білдіреді, ал өнімділік артпаған.

Ал, керісінше, бір жұмыртқа басатын тауыққа шаққандағы орташа өнімділік 0,6%-ға өсіп, 114 данаға жеткен. Бұл өнеркәсіптік құс шаруашылығындағы тиімділіктің артқанын көрсетеді.

Дәстүрден индустрияға көшу

Мал басының құрылымы нарықтың өтпелі сипатын көрсетеді:

  • Дәстүрлі сектор: Халық шаруашылықтары ірі қара малдың 45,7%-ын, қойдың 39,9%-ын ұстап отыр. Алайда, қой шаруашылығындағы үлесі азаюда – мал басы 0,5%-ға төмендеген.
  • Коммерциялық сектор: Шаруа қожалықтары ірі қара мал басын 4,2%-ға арттырып, ет өндірісінің негізгі қозғаушы күші болып отыр.
  • Өнеркәсіптік сектор: Ауыл шаруашылығы кәсіпорындары шошқа (54,7%) және құс (82,5%) шаруашылығында үстемдік етеді.

Айта кетейік, 2025 жылы ҚР Үкіметі мал шаруашылығын дамытуға белсенді шаралар қабылдауда. 2025 жылғы 8 шілдеде өткен Үкімет отырысында Премьер-министр Олжас Бектенов биыл мал шаруашылығын қолдауға 160 млрд теңге бөлінетінін мәлімдеді. Бұл қаражат мал басының тұрақты өсімін және өнім көлемін арттыруды қамтамасыз етуге бағытталған.

Бұл ретте, ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігі (АШМ) мен облыс әкімдіктеріне:

  • 1 қазанға дейін — қысқы кезеңге мал азығын толықтай дайындап бітіру тапсырылды.
  • 1 қарашаға дейін — ауыл шаруашылығы жануарларының деректер базасын тексеру және нақтылау жүргізіледі.

Сонымен қатар, жеке қосалқы шаруашылықтарды да қоса қамтитындай вакцинацияны толық қамту қажет. Бұл шаралар мал шаруашылығының индустриялық және тиімді даму бағытына өтуіне мүмкіндік беруі тиіс.