Бұған Үкіметті елді жайлап , бой бермей бара жатқан қымбатшылық итермелеп отыр.
TradingEconomics.com сервисінің мәліметінше, бүгінде Қазақстан инфляция бойынша жаһандық ондыққа, ал, Азия бойынша бестікке кірді.
Біздің алдымызда Палестина (2025 жылғы шілдеде инфляция жылдық мәнде – 59,35%), халықаралық санкциялар мен блокададағы Иран (38,7%), соғыстан жаңа ғана ес жиып жатқан Сирия (15,87%) және қарулы қақтығыстан қираған Ливан (14,3%) тұр.
ҚР Ұлттық статистика бюросының хабарлауынша, 2025 жылғы тамызда Қазақстанда жылдық мәндегі инфляция алапат 12,2%-ды құрады.
"2025 жылғы бір ғана тамыз айында азық-түлік тауарлары ішінде шоколад бағасы – 3,8%-ға, кофеге, лимонға – әрқайсысына 2,6%-ға, қарақұмық жармасына – 1,9%-ға, кілегейге 1,4%-ға өскен. Азық-түлік емес тауарлардан зергерлік бұйымдар мен сағат – 1,6%, жеке тұтыну тауарлары 0,8% қымбаттаған. Стоматологиялық қызметтер 1% жоғарылады", – деп мәлім етті статбюро.
Кептірілген жемістер мен жаңғақтар 2,3%-ға қымбаттады. Баға деңгейі ас үй керек-жарақтарына – 5,9%, үтіктеу тақтайына – 5,8%, электрлі ет тартқышқа 3,1% жоғарылады.
2024 жылғы тамызбен салыстырғанда аяқ киім жөңдеу қызметтерінің тарифі – 9,4%, тұрғын үй-жайларды жөндеу және қызмет көрсетуде 7,1%-ға ұлғайды. Жаттығу залдары өз қызметтерінің құнын – 9,3%-ға, бассейн қызметтері – 10%-ға өсірді.
Үкіметтің нақтылауынша, халықтың осал топтарына цифрлық ваучерлер үлестіріледі, олар оған азық-түлікті жеңілдікпен сатып ала алады.
Бұл жүйені жүргізу жеке компанияға – "BTS Digital" ЖШС-іне жүктелді. Бұл компания бұған дейін ақылды қалалалар жобаларын, сондай-ақ "Ашық Диалог" мемлекеттік порталын ауыстырған eOtinish порталын, халықтың осал топтарына берілетін АӘК және басқа мемлекеттік көмек пен қызмет түрлерін тұтас қамтыған, тіпті заңға енген "Әлеуметтік әмиянды", сондай-ақ қазіргі Aitu қосымшасы мен платформасын және басқасын әзірлеп, енгізген болатын.
"BTS Digital" компаниясы директорының міндетін атқарушы Ержігіт Балқыбековке кезекті өнімінің тұсауын кесу үшін Үкіметтің мінбері ұсынылды. Министрлер кабинетінің отырысында ол атаулы әлеуметтік көмек алушыларға цифрлық азық-түлік ваучерлерін ұсыну жөніндегі пилоттық жобасын таныстырған болатын.
Сонда Үкіметтің бұл жобаны әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларының бағасын еркін айналымға жіберу, либерализациялау аясында жүзеге асырып жатқаны және ол қымбатшылық кезеңінде азаматтардың барынша осал санаттарын адресті түрде қолдауға бағытталғаны жарияланды.
Оның мәліметінше, бұл тетіктің негізгі қағидаты келесідей: жүйеге кірген кәсіпкерлік субъектілеріне айналымдық қаржыларын толтыру үшін 0,01%-бен өте арзан (тіпті тегін деуге болады) кредит беріледі. Ол ақшаны бизнес өкілдері белгіленген мерзімде кері қайтаруға тиіс.
Бұл қаржыны алған сауда желілері тек атаулы әлеуметтік көмек (АӘК) алушыларға ғана тауарларды нарықтан біраз арзанға – "баламалы бағалармен" сатуға міндеттеме алады.
Компания жетекшісінің хабарлауынша, жоба пилоттық режимде Ақкөл қаласында іске қосылып та қойды. Осы қыркүйек айының соңына дейін ұқсас жүйе Көкшетау және Павлодар қалаларында енгізіледі.
Егер жоба өзін-өзі ақтаса, табысқа жетсе, тәжірибесі бүкіл елге таратылады. Тиісінше, республика бойынша АӘК алушы 245 мыңнан аса адамды қамтитын болады.
"Бұл тетік "eGov Mobile" мобильді қосымшасының базасында – "Әлеуметтік әмиян" сервисінде жүзеге асырылды. Жүйе аз қамтылған отбасының әрбір мүшесіне арналған азық-түлік ваучерін автоматты түрде қалыптастырады. Бұл ретте әрқайсысына 1 айлық есептік көрсеткіш көлемінде (2025 жылы 1 АЕК 3 932 теңгеге тең) ваучер беріледі. Мәселен, 4 адамнан тұратын отбасы шамамен 16 мың теңгеге жуық ваучер алады. Бұл қаржыны серіктес дүкендерде жеңілдік алу үшін пайдалануға болады", – деді компания өкілі.
Осы ваучерлерді алушылардың тізімі "Отбасының цифрлық картасы" жүйесінде түзіледі де, әрі қарай "Әлеуметтік әмиянға" беріледі.
АӘК алушы серіктес дүкеннен сауда жасағанда, кассада тиісті QR-кодты көрсетеді. Сонда оның себетіндегі 19 түрлі әлеуметтік маңызды азық-түлік тауарларына (ӘМАТ) – мысалға, ұнға, нанға, жармаға, көкөніске, етке, сүт өнімдерін, майға, жұмыртқаға және басқасына ваучер көлемінде жеңілдік ұсынылады.
Ержігіт Балқыбеков тауардың нарықтық құны мен жеңілдікті бағасы арасындағы айырмасы ваучерден ұсталатынын, ал, қалған соманы сатып алушының өзі төлейтінін түсіндірді.
Сонымен қатар, бұл жоба әкімдіктердің тұрақтандырушы қорлары есебінен қаржыландырылады. Яғни, BTS Digital оған шығындалмайтын көрінеді.
Мәлімделгендей, жоба аясында сауда желілерін жеңілдікті несиелендіруге – 35 миллиард теңге үлестіріледі. Ал, дүкендерде сату үшін отандық фермерлер мен өндірушілерден азық-түлік өнімдерін алдын ала, форвардтық сатып алуға – 65 миллиард теңге шығындалады деп жоспарланған.
Осы 100 миллиард теңгені елдегі 245 мың АӘК алушыға бөлгенде, 408 мың теңгеден көп қаржы шығады. Алайда содан аз қамтылғандарға әлгінде айтылғандай айына 4 мың теңгеден ғана тиеді.
Әзірлеушілердің сендіруінше, аз қамтылғандар ваучерді көрсетіп, жалпы алғанда тауарларға 25%-дан аспайтын көлемде ғана жеңілдік ала алады. Бірақ мұндай жеңілдікті сауда желілері түрлі акциялар аясында барлық сатып алушыларына бұл жобасыз да ұсынып жүр.
Кейде ірі гипермаркеттердің, сауда желілерінің жаңа клиенттерді тарту үшін, сондай-ақ ашылу рәсіміне орай немесе қандай да бір ресми мерекеге байланысты онсыз да жариялайтын жеңілдіктері тіпті 70%-ға дейін жетеді.
