Тазы мен төбетті қорғауға мемлекеттік деңгейде көңіл бөлінген соң қазақ иттеріне ел азаматтарымен қоса, шетелдіктер де қызыға бастады. Халықаралық кинология федерациясы (FCI) қазақ тазысын мойындап, стандарттары нақтыланды.

Тазы жанашыры, бүр­кітші Аян Досы­ман­ның айтуынша, осын­дай игі бас­тамалардан кейін тазы жанашырлары көбейе түскен. Аян тазыға бала жастан үйір болыпты. Аңшы­лықтың, тазы баптаудың қыр-сырын жетік білетін атасы дәстүріміз үзілмесін деген ниетпен білгенін балаларына, немерелеріне үйреткен. Тазы­ның тазалы­ғы­на, адалдығына, жүйрік­тігіне сүйсінген Аян­ның қызығушылығы оянған. Есейе келе аңға шығудың әдіс-тәсілін меңгерген. Өзі қазір тазыларын Ақмола облысы, Арайлы ауылында баптайды. Демалыс күндері тазыларын қоян, түлкі, қарсақ, борсыққа салады. Онысы әуелі өзінің әуестігінен болса, тағы бір ойлағаны – тазылар бабында болсын дегені.

«Аңға шығар күні таңертең тазыларға тамақ бермейміз. Кеш­кі 20.00-ден кейін аш қалды­рып, таң атар-атпастан атқа қона­мыз. Бүркіт те солай емес пе, аңға шығар алдында аш қойсаң бабында тұрады. Жаздыгүні тазыларды тал түсте жүгіртіп, қи­науға болмайды, өкпесі жанып кетуі мүмкін. Тазы жүгіртуге таптырмайтын мезгіл – күз, қансонар. Итті қалыпты бабында ұстап, сақтап отыру үшін шамадан тыс артық тамақ бермеуге тырысамыз. Артық май жинаса, жүгіруі қиындайды. Тазы асыраушылардың арасында «Қабырғасы көрінген тазы бабында тұрған тазы» деген пікір бекер айтылмаса керек», дейді Аян Досыман.

Бұрын шырға тарту жары­сынан ел-жұрттың аса хабары болмаса, қазір жиі ұйым­дас­тырылып, көрермен жия бас­тады. Тазы көрмелері, тазыны сы­найтын бас­қа да жарыс­тар арқылы қазақы иттің танымалдығын арттыруға болады.

«Тазыны жаһанға таныту ісін­де алғы шепте жүрген жан­­дардың бірі – ағам Абзал Досыман. Ол Финляндия астанасы Хельсинки, Түркияның Ыстанбұл қалаларында «Жел­ден де жүйрік тазы» деген тақы­рып­пен арнайы фотокөрме ұйым­дастырды. Өзі мүшелік ететін «NOMAD» ұлттық аңшылық клубы» қоғамдық бір­лестігі Мем­лекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевқа «Рони» атты құмай тазы сыйлады. Оның барлығын тізе берсек таусылмайды. Өз тазыларым туралы айтсам, шырға тартудан 2022 жылы Ақмола облысында өткен жарыс­та «Елес» атты тазымыз 2-орын алды», деді тазы жанашыры.

Биыл Қазақстан кинолог­тер одағы жыл сайын ұйым­дастыратын «Kazakh tazy» моно­породалық көрмесінде Аян Досымандардың «Белес» атты тазы үздіктердің бірі атанды. Ал былтыр «Нейзи» атты тазысы екінші орынды иемденген. Есте болса, былтыр Халықаралық кинология одағы (FCI) қазақ тазысын бөлек тұқым ретінде «шартты» түрде тіркеген. Енді осындай іс-шаралар тазы тұқымын толыққанды тіркеуге септеседі. Ол үшін алдағы 10 жыл ішінде ірі іс-шаралар жиі-жиі өткізіліп тұруға тиіс.

«Тазы мен төбетке мемлекеттік деңгейде қол­дау көрсетілген соң, қызығатындар­дың кө­бейгенін анық байқадық. Қазір стандарт­­қа сай, сарапшылар мойында­ған тазылар жақ­сы бағалана бастады. Ел арасында «тегін бере салмайсың ба» деген сыңайда пікір айтатындар әлі де бар. Олар тазы асыраудың қандай еңбек екенін елеп-ескермейді. Мейлі тазыны тегін бердім деген күннің өзінде оған қалай қарайтыны белгісіз. Мысалы, таза қан­ды тазы­ның күшігін құжаттарымен қосып 500 мың теңгеге берсем, қожайыны кейін оның бабына көңіл бөледі. Ақшаға алған соң қадірі болады. Оның үстіне біздің тазылар жай тазы емес, сарапшылар мойындаған қазақ тазысы. Кейде таныстарымыз тазыға ұқсас қаңғыбас иттерді көрсетіп жатады. Біз олардың шатыс екенін бірден ажыратамыз. Қалай дегенде де таза қанды тазының бабы, жүгірісі, сипаты бөлектеніп тұрады. Өңі тазыға ұқсас қаңғыбас, арық иттердің барлығы тазы емес. Оның аяғы, жамбас сүйегі, тұмсығы бәрі-бәрі стандарт­қа сай болуы керек. Қуантарлығы, қазір ата дәстүрді сақтаған, асыл қазынамыздың қадірін білетін азаматтар тазы­ның арзан тұрмайтынын түсініп келеді. Өйткені кезінде бір тазы­ның құны бір үйір жылқымен тең болған», дейді Аян Досыман сөзін түйіндеп.

Тазы асырап, жүгіртетіндер біріне-бірі қолдан келгенше жәрдемдеседі, қарасады. Мысалы, қартайған немесе жарақат алған тазыларды сатудың өзіндік әдебі қалыптасқан. Яғни уағында жүйрік болған тазыны көз­деп жүрген жанға қарғыбауын ұста­тады. Себебі тазының бабын білетін адам бағасын да бі­леді. Орынсыз саудаласпайды. Шын мәнін­де, құны бар заттың қадірі болады. Стандарт­қа сай келетін тазылар жақсы бағалануға тиіс. Бұл бір жағы тазы жанашырлары­­­ның қызығушылығын арттырса, екін­шіден, қазақ тазысына деген құр­мет пен ілтипаттың белгісі.