1992 жылдың 4 маусымы — Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздері алғаш бекітілген күн. Бұл күн Тәуелсіз Қазақстанның тарихындағы ерекше әрі мақтанышпен аталатын күндердің бірі. Себебі рәміздер — мемлекеттің тәуелсіздігін, тұтастығын, халқының бірлігін бейнелейтін құнды нышандар. Олар елдің тарихы мен мәдениетін, саяси бағытын паш етеді. Рәміздер күніне орай біз де қызықты деректерді топтастырып көруге ниет еттік.
Рәміздер күніне орай Астанадағы «Атамекен» этно-мемориал кешенінде Мемлекеттік ту көтеру рәсімі өтті. Салтанатты шараға Президент Қасым-Жомарт Тоқаев қатысып, жиналған жұртшылықты Мемлекеттік рәміздер күнімен құттықтады.
Рәсім барысында Құрмет қарауылы ротасының бастығы Мемлекет басшысына рапорт беріп, еліміздің Әнұраны шырқалды, көк байрағымыз көкке көтерілді. Президент өз сөзінде:
Көк туымыз әрдайым биікте желбірей берсін! Туымызды тік ұстау – әр азаматтың перзенттік парызы. Аспан түстес көк байрағымыз – біздің мақтанышымыз, – деді.
Мемлекет басшысы байрағымыздың әлемдік ареналарда желбіреуін, оның ішінде спортшыларымыздың жеңістері мен альпинистеріміздің Эверест шыңына туымызды көтергенін атап өтті. Сондай-ақ, алдағы Олимпиада ойындарында да көк туымыздың биікте желбірейтініне сенім білдірді.
Қазақта «Туы бірдің – түбі бір, жолы бірдің – жүгі бір» деген сөз бар. Еліміздегі түрлі этнос өкілдері көк байрақтың астында тұтасып, тату-тәтті өмір сүріп жатыр. Біздің мүддеміз де, жолымыз да, мұратымыз да – ортақ. Бұл – Әділетті, Қауіпсіз әрі Таза Қазақстанды құру. Осы береке-бірлігімізді сақтап, нығайта берсек, кез келген биікті бағындырамыз, – деді Қасым-Жомарт Тоқаев.
Сонымен қатар Астана қаласында Мемлекеттік рәміздер күні қарсаңында ерекше қуанышты оқиға орын алды: №3 көпбейінді қалалық аурухананың акушерлік блогында 34 сәби дүниеге келді. Олардың 17-сі – ұл, 17-сі – қыз бала. Бұл қуанышты сәтті атап өту мақсатында Мәдениет және ақпарат министрлігі мен «Геральдикалық зерттеу орталығы» ұйымдастырған іс-шарада жас аналарға құрмет көрсетілді. Министр Аида Балаеваның атынан құттықтау хаттарды Геральдика орталығы директорының міндетін атқарушы Шерхан Талап табыстады. Сонымен қатар, аналарға гүл шоқтары мен естелік сыйлықтар ұсынылды. Іс-шараға Еңбек сіңірген қайраткер, әнші Светлана Айтбаева арнайы қатысып, жас аналарды құттықтады. Ол өз атынан да сыйлықтар ұсынып, Димаш Құдайбергеннің қолтаңбасы қойылған суреттерді тарту етті. Жас аналардың бірі, үшінші сәбиін дүниеге әкелген ана, ұлының есімін Дінмұхаммед деп қойғанын айтты. Бұл есімнің таңдалуы – ұлт рухына деген құрметтің белгісі.
Рәміздер күні қарсаңында дүниеге келген сәбилер – еліміздің болашағы, ұлттың ұлы мұраттарына жетелейтін ұрпақтың бастауы. Әр бала – бір үміт, әр бесік – бір болашақ. Мемлекеттік рәміздер күні қарсаңында елордада дүниеге келген 34 сәбидің дүниеге келуі – бұл халқымыздың өсіп-өркендеуінің, ұлт рухының асқақтығының нышаны. Бұл – тек демографиялық көрсеткіш емес, бұл – символдық мәні терең оқиға. Мемлекеттік рәміздер – Елтаңба, Ту және Әнұран – Тәуелсіздігіміздің тірегі, ұлттық бірегейлігіміздің айғағы. Осы нышандарға деген құрметті біз дәл осындай сәттерде – жаңа өмірдің басталар тұсында – ұрпақ бойына сіңіруіміз қажет. Себебі Отанға деген сүйіспеншілік пен жауапкершілік тал бесіктен басталады. Геральдикалық зерттеу орталығы атынан бүгінгі шараға ұйытқы болу біз үшін үлкен мәртебе. Біз Мемлекеттік рәміздер күнін ел болашағы – сәбилерімізбен байланыстыруды жақсы ырым, үлкен үміттің белгісі деп білеміз, — дейді Геральдикалық зерттеу орталығы директорының міндетін атқарушы Шерхан Талап.
Көк Тудың желбірегені
Мемлекеттік Туымыздың тарихында оны ерекше жағдайларда көтеру оқиғалары көптеп кездеседі. Мәселен 2023 жылы 16 желтоқсанда АҚШ-тың Филадельфия қаласында Қазақстанның Тәуелсіздік күніне орай Мемлекеттік Ту үшінші рет көтерілді. Бұл шара 2021 жылдан бері жыл сайын өткізіліп келеді. Ал 2022 жылы Алматы облысында парашютистер Мемлекеттік Туды 3 мың метр биіктікке көтеріп, көк аспанда желбіретті. Бұл оқиға елдің бірлігі мен тұтастығын бейнелейтін ерекше шара болды. Дәл осы жылы елордадағы Жақсылық Үшкемпіров атындағы Жекпе-жек сарайында 80 шаршы метрлік, салмағы 60 келі болатын алып Ту көтерілді. Шараға бес мыңнан астам адам қатысты.
Сонымен қатар Қазақстанның Мемлекеттік Туы Эверест (8 848 м), Чогори (8 611 м), Мак-Кинли (6 190 м), Монблан (4 810 м) және Ленин шыңы (7 134 м) сияқты әлемнің ең биік шыңдарына көтерілген. Сондай-ақ 2015 жылы ғарышкер Айдын Айымбетовтің ғарышқа сапары кезінде Қазақстанның Мемлекеттік Туы Жер шарын 150-ден астам рет айналып ұшты. Және де 2011 жылы Антарктидада, ал 2015 жылы Солтүстік полюсте Қазақстанның Мемлекеттік Туы орнатылды.
Туымыздың осындай биіктерге көтерілуі – еліміздің беделінің артуының айғағы.
Қазақстан спортшылары Мемлекеттік Туымызды неше рет тұғырға көтерді?
2025 жылдың алғашқы жартысында қазақстандық спортшылар халықаралық ареналарда айтарлықтай табыстарға қол жеткізіп, Мемлекеттік Туымызды бірнеше мәрте биік тұғырларда желбіретті. Бұл жетістіктер еліміздің спорттағы беделін арттырып, халқымыздың мақтанышына айналды.
2025 жылдың ақпан айында Қытайдың Харбин қаласында өткен Азия қысқы ойындарында Қазақстан құрамасы жалпы есепте төртінші орынға ие болды. Біздің спортшылар 20 медаль жеңіп алды: 4 алтын, 9 күміс, 7 қола
Алтын медаль иегерлері:Владислав Киреев – биатлон (жекелей жарыс), Ерлер құрамасы – фристайл акробатикасы (синхронды секіру), Ерлер құрамасы – шорт-трек эстафетасы, Ерлер құрамасы – шайбалы хоккей. Бұл жарыстарда Қазақстанның Мемлекеттік Туы төрт рет биік тұғырда көтерілді.
2024 жылдың қараша айында Астанада өткен Әлемдік самбо чемпионатында Қазақстан құрамасы 17 медаль жеңіп алды:3 алтын, 5 күміс, 9 қола. Алтын медаль иегерлері:Есентай Имаханов – 64 кг салмақ дәрежесінде, Нұрила Асанқызы – әйелдер арасында. Бұл жарыста Мемлекеттік Туымыз үш рет көтерілді.
2024 жылдың қараша айында Алматыда өткен 2025 жылғы IIHF Азия чемпионатында Қазақстан ерлер құрамасы жеңімпаз атанды. Бұл жарыста Мемлекеттік Туымыз бір рет көтерілді.
2025 жылдың алғашқы жартысында Қазақстан спортшылары Мемлекеттік Туымызды халықаралық жарыстарда кемінде 8 рет биік тұғырда көтерді: Азия қысқы ойындары – 4 рет, Әлемдік самбо чемпионаты – 3 рет, IIHF Азия чемпионаты – 1 рет
Мемлекеттік Туымыз көтерілген маңызды оқиғалар
2025 жылы Қазақстанның Мемлекеттік Туы тек спорттық жарыстарда ғана емес, мәдени, дипломатиялық және халықаралық іс-шараларда да бірнеше рет биік тұғырда көтерілді. Бұл еліміздің халықаралық аренадағы беделінің артуын және ұлттық нышандарымыздың құрметпен қабылдануын көрсетеді.
2024 жылдың 23 қазанында Нью-Йорктің қаржы орталығы Уолл-стритте Қазақстанның Мемлекеттік Туы ресми түрде көтерілді. Шараға Нью-Йорк қаласының мэрі Эрик Адамс, БҰҰ жанындағы Қазақстанның тұрақты өкілдігі мен Бас консулдықтың өкілдері, сондай-ақ қазақ диаспорасы қатысты. Бұл оқиға Қазақстан мен АҚШ арасындағы достық қатынастардың нығаюының белгісі болды.
2024 жылдың 7 мамырында Қазақстанның алғашқы тәуелсіз бітімгерлік контингенті БҰҰ мандаты аясында Голан жоталарында қызметін бастады. Осыған орай, Фауар базасында Мемлекеттік Туымыз салтанатты түрде көтерілді. Бұл еліміздің халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікке қосқан үлесінің көрінісі болды.
2025 жылы Ақтау қаласы Түркі әлемінің мәдени астанасы ретінде таңдалып, 5 сәуірде салтанатты ашылу рәсімі өтті. Шараға 100 мыңнан астам адам қатысты, олардың арасында Түркия, Әзербайжан, Қырғызстан, Өзбекстан, Түрікменстан және Венгриядан келген қонақтар болды. Мемлекеттік Туымыз бұл мерекеде ерекше құрметпен көтерілді.
2024 жылдың 25 қазанында Алматыдағы Медеу мұз айдынында Республика күніне арналған салтанатты шарада Мемлекеттік Туымыз 40 метр биіктікке көтерілді. Шараға жастар, қоғам қайраткерлері және қала тұрғындары қатысты.
Биылғы мамыр айында Үндістанның Дели қаласында Ресей елшілігі мен Қазақстан, Армения, Әзербайжан, Беларусь, Қырғызстан және Өзбекстан елшіліктері бірлесіп Жеңіс күніне арналған қабылдау ұйымдастырды. Шарада Қазақстанның Мемлекеттік Туы да құрметпен көтерілді.
Әуелеген Әнұран
Ту тұғырға қонса Әнұран шырқалатыны белгілі. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Әнұраны – еліміздің егемендігі мен ұлттық бірегейлігінің маңызды символы. Ол ресми іс-шараларда, халықаралық жарыстарда, мемлекеттік мерекелерде және басқа да маңызды оқиғаларда шырқалады. 2024 жылғы армрестлингтен әлем чемпионаты (Молдова, Кишинев): Қазақстан құрамасы 82 алтын медаль жеңіп алып, нәтижесінде еліміздің Әнұраны 82 рет шырқалды. 2017 жылғы армрестлингтен Азия чемпионаты (Қырғызстан, Ыстықкөл): Қазақстанның Әнұраны 23 рет шырқалды. Ал 2024 жылғы Lamborghini Super Trofeo Europe жарысы (Испания, Барселона): Қазақстанның Әнұраны 3 рет шырқалды.
Қазақстанның спортшылары Олимпиада ойындарында да еліміздің Әнұранын бірнеше рет шырқатты. Мысалы, 1994 жылы Норвегияның Лиллехаммер қаласында өткен қысқы Олимпиадада Владимир Смирнов алтын медаль жеңіп алып, Қазақстанның Әнұраны алғаш рет шырқалды.
Елімізде Мемлекеттік Әнұран күн сайын радио және теледидар арналарында таңертең және кешке эфирдің басында және соңында шырқалады. Қазақстанның Мемлекеттік Әнұраны еліміздің тәуелсіздігі мен бірлігінің нышаны ретінде түрлі халықаралық және ұлттық іс-шараларда шырқалып келеді. Ол әрбір азаматтың жүрегінде мақтаныш сезімін оятады, ұлттық сана мен патриотизмді қалыптастырады.
