Өзбекстанға мемлекеттік сапармен барған Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Шавкат Мирзиеевпен келіссөз жүргізді.
Мемлекет басшылары Астана мен Ташкент арасындағы қарым-қатынасты бұрынғыдан да арттырып, қазақ-өзбек стратегиялық серіктестігі мен одақтастығын одан әрі дамыту перспективасын егжей-тегжейлі талқылады.
Тарихы тамырлас, ділі мен тілі ұқсас, мәдениеті ұсштасып жатқан Бауырлас елдің басшылары Өзбекстанның басты ордасы Көксарайда бас қосып, келіссөз жүргізді. Мемлекет басшысы алдымен Шавкат Мирзиёевке қонақжайлық танытқаны үшін ризашылығын білдірді. Кейін Қазақстан мен Өзбекстан президенттері Жоғары мемлекетаралық кеңестің екінші отырысына қатысты. Отырыс барысында сауда, өнеркәсіп кооперациясы, көлік-логистика, ауыл шаруашылығы, су ресурстары секілді басым бағыттар төңірегінде сөз қозғады. Мемлект басшысы екі елдің ендігі байланысы бәсекелес емес, одақтастық һәм серіктестік сипат алғанын атап өтті.
Қасым-Жомарт Тоқаев, Қазақстан Республикасының Президенті:
- Өзбекстан – біз үшін туыстас, ағайын ел, тату көрші әрі сенімді серіктес. Қос ел арасындағы достықтың тамыры терең, халықтарымыздың рухани құндылықтары ортақ деуге болады. Қазақ-өзбек қарым-қатынасы стратегиялық серіктестік және одақтастық рухында қарқынды дамып келе жатыр.
Қазіргі таңда екі ел арасында жалпы сомасы 1,5 млрд доллардан асатын 78 бірлескен жоба бар. Оның аясында 15 мыңнан астам жұмыс орнын ашу көзделген. Оған қоса Қасым-Жомарт Тоқаев ет, бидай, майлы дақылдарды өңдеудің толық өндірістік тізбесін қалыптастыруды, мал шаруашылығы мен органикалық егін шаруашылығын бірге дамытуды да ұсынды.
Қасым-Жомарт Тоқаев, Қазақстан Республикасының Президенті:
- Сауда-саттықты дамыту үшін өсімнің тың мүмкіндіктерін іздеу, тауарлар номенклатурасын кеңейту және шикізаттық емес экспортты ынталандыру шараларын қабылдау қажет. Осы орайда өзара тауар айналымын арттыру бағдарламасын сапалы жүзеге асыру маңызды. Бүгін құрылатын Өңір басшылары кеңесін, сондай-ақ Іскерлік кеңес пен «UzKazTrade» бірлескен сауда компаниясы секілді басқа да екіжақты механизмдердің жұмысынан нақты нәтиже күтеміз.
Тек саудамен шектеліп қалуға тағы болмайды. Екі ел серіктестігінің тиімді бағыттарының бірі сирек кездесетін металдарды өндіру және өңдеу саласы. Бұл салада тиімді ынтымақтастықты жолға қою үшін екі мемлекет бірлесіп жұмыс тобын құрады. Сонымен қатар Мемлекет басшысы өзбек тарапына көлік-транзит саласындағы ықпалдастықты да кеңейтуді ұсынып отыр.
Қасым-Жомарт Тоқаев, Қазақстан Республикасының Президенті:
- Екі ел үкіметтері логистикалық тізбектің барлық қатысушысына оңтайлы жағдай туғызып, инфрақұрылымдық, нормативтік және институционалдық міндеттерді шешуі қажет деп санаймын. Транскаспий халықаралық көлік бағдарын, Солтүстік – Оңтүстік дәлізін, сондай-ақ Ауғанстан арқылы теміржол бағытын дамыту аясындағы тиімді ықпалдастықты жалғастыру өзекті. Транскаспий халықаралық көлік бағытын бірге өркендету үшін Ақтау және Құрық порттары бойынша серіктестік құрып, логистикалық жобаларды жүзеге асыруға шақырамын.
Қазақ-өзбек тандемі – қос тарапқа да тиімді. Өз кезегінде Өзбекстан Президенті де екіжақты ынтымақтастықты кеңейтуде Жоғары мемлекетаралық кеңес маңызды рөл атқаратынын жеткізді.
Шавкат Мирзиёев, Өзбекстан Президенті:
- Біздің қарым-қатынастарымыз стратегиялық серіктестік пен одақтастықтың жоғары деңгейіне көтерілді. Оның негізінде берік сенім, бауырлас халықтарымыздың арасындағы тату көршілік және шынайы достық жатыр. Былтыр құрылған Жоғары мемлекетаралық кеңес өзектілігі мен тиімділігін көрсетті. Қазіргі алмағайып кезеңде елдеріміздің және тұтас аймақтың экономикалық конъюнктурасына оң әсер ететін тығыз және проактивті ықпалдастық ерекше мәнге ие.
Мемлекттік сапар аясында Президенттер видео байланыс арқылы Қазақстан мен Өзбекстанның бірлескен жобаларын іске қосты. Жалпы құны 1,2 миллиард доллар болатын 7 жобаның арасында Өзбекстанның Сырдария облысы мен біздің Түркістан облысының аумағындағы «Орталық Азия» Халықаралық өнеркәсіп кооперация орталығы бар.
Серік Жұманғарин, ҚР Премьер-министрінің орынбасары, Ұлттық экономика министрі:
- Өңдеу кооперациясын дамытуға арналған орталықтың маңызы өте жоғары. Біз құрылысты бастадық. Қазіргі уақытта бірінші 7 жоба кірді 360 млн долларға өзбек жағынан да құрылыс басталды. Мақсатымыз кооперация арқылы ішкі нарыққа тауар жеткізу және бірге үшінші мемлекеттерге апару.
Бауырлас елге мемлекттік сапармен келген Қасым-Жомарт Тоқаевқа Шавкат Мирзиёев «Жоғары дәрежелі достық» орденін табыстады. Мемлекет басшысы бұл марапатты жеке өзіне ғана емес, тұтас Қазақстан халқына көрсетілген шексіз құрметтің белгісі ретінде қабыл алғанын атап өтті.
Қасым-Жомарт Тоқаев, Қазақстан Республикасының Президенті:
- Бұл жоғары награда достық, бейбітшілік және құрмет секілді қазақстандықтардың жанына жақын құндылықтарды әрі сонымен үндес өзбек халқының рухын айшықтайды. Орденнің атауы елдеріміз арасындағы қарым-қатынастың мазмұнын дәлме-дәл сипаттайды. Қазақстан мен Өзбекстанның достығы – баға жетпес байлығымыз. Біз оны көзіміздің қарашығындай сақтап, бауырлас халықтардың игілігі үшін өркендетеміз.
Шавкат Мирзиёев, Өзбекстан Президенті:
- Осындай салтанатты рәсімде Сізге, еліміздің шын жанашырына Өзбекстанның жоғары мемлекеттік наградасы – жоғары дәрежелі «Дустлик» орденін табыстау мен үшін үлкен мәртебе. Бұл – көпұлтты Өзбекстан халқының Қазақстан Республикасы Президентінің ерен еңбегіне көрсеткен құрметі мен шынайы бағасы.
- Биыл 9 айдың қорытындысы бойынша екі елдің тауар айналымы 3,39 млрд долларға жеткен. Оның 2,5 млрд доллары Қазақстан экспортының үлесіне тисе, импорт көлемі 0,89 млрд доллар. 2016 жылы өзара тауар айналымы 1,8 млрд доллар болғанын ескерсек, 2 есеге жуық өсім бары байқалады. Қазақстан Өзбекстаннан негізінен көкөніс пен жеміс-жидек, көлік бөлшектері, керамикалық тақтайшалар мен тұрмыстық техника алады. Ал бізден Өзбекстанға экспортталатын өнімдер қатарында бидай, кұнбағыс майы, сиыр еті, тәтті сусындар, қант пен мұнай өнімдері және тыңайтқыштар бар. Екіжақты тауар айналымының жыл санап артып келе жатқанын БАҚ өкілдеріне арналған брифингте Қасым-Жомарт тоқаев та атап өтті.
Қасым-Жомарт Тоқаев, Қазақстан Республикасының Президенті:
- Негізгі қорытынды – өзара уағдаластықтар және стратегиялық серіктестік пен одақтастықты нығайту мен тереңдетуге күш салу. Ортақ мақсатқа қол жеткізуде екіжақты сауданың орны ерекше. Кейінгі кезеңде екі ел арасындағы тауар айналымының жыл сайынғы көлемі тұрақты түрде 4 миллиард доллардан аса қаржыны құрайды. Бұл – үкіметтеріміздің дәйекті жұмысы мен бизнестің тікелей диалогының нәтижесі. Дегенмен сауда-саттықты арттыруға әлі де айтарлықтай әлеует бар.
Соңғы жылдары Орта Азия үшін ең құнды дүниенің бірі су. Тіршілік көзінен таршылық көріп қалып жатқанымыз жасырын емес. Қазақстан мен Өзбекстан үшін әсіресе Сырдың суын тиімді пайдаланудың маңызы зор. Сапар барысында екі мемлекет Трансшекаралық су объектілерінде суды бірлесіп және ұтымды пайдалану туралы келісімге қол қойылды.
Нұржан Нұржігітов, ҚР Су ресурстары және ирригация министрі:
- Мемлекетаралық екіжақты комиссия құрылады. Оның мақсаты суды пайдалану барысында дұрыс бөлінуін қамтамасыз ету. Суды үнемдеу. Сондықтан біз су объектілерін цифрландыру мәселесіне көп көңіл бөлеміз. Екінші мемлекет аралық каналдар мен ирригациялық жүйелерге күрделі жөндеу жүргізу. Сонымен қатар қырғызтан тарапындағы әріптестерімізбен ортақ мәселерджі шешуге ерекше көңіл бөлеміз.
Президенттер келіссөздердің және Қазақстан мен Өзбекстан Жоғары мемлекетаралық кеңесі екінші отырысының қорытындысы бойынша Бірлескен мәлімдеме қабылдады. Қол қойылған құжаттар қатарында геология және сирек кездесетін металдарды өндіру жөніндегі және
трансшекаралық өзендердің су деңгейін болжау бойынша екіжақты жұмыс тобын құру туралы шешімдер бар.
Осылайша, Орталық Азия аймағының қос тірегі саналатын Қазақстан мен Өзбекстан өзара стратегиялық серіктестікке серпін беруді көздеп отыр. Екі ел тізе қосса нәтиже оң болатынына Президент Қасым-Жомарт Тоқаев та, Мирзиеев мырза да сенімді. Ал Мемлекет басшысының Өзбекстанға сапары ертең де жалғасады. Қасым Жомарт Тоқаев Ташкентте өтетін Орталық Азия және Әзербайжан мемлекеттері басшыларының VII Консультативтік кездесуіне қатысады.
