Обыр дертінің емі болмағанмен, дертке шалдыққандардың өмір жасын ұзартуға болады, деп хабарлайды 24kz.

Біздің елде де осы жағдай. Дәрігерлер кейінгі 10 жылда обырдан болатын өлім-жітім 33%-ке азайғанын айтады.

Дегенмен, бұл көңіл жұбату ғана. Әйтпесе, бұлай кете берсе, енді 25 жылда бұл дерт пандемияға айналады. Мұны айтып отырған біз емес – Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы. Жалпы әлемдегі адам өлімінің 15%-і қатерлі ісік себеп.

Мерей Мұратханқызы, тілші:

- Жыл сайын елде 40 мыңнан аса адамнан қатерлі ісік анықталады. Оның басым бөлігі сүт безі обырына шалдыққан.

Екінші орында тоқ ішек және тік ішек қатерлі ісігі тұр. Үштікті өкпе, асқазан, ұйқы безі ісігі түйіндейді. Жаһан сарапшылары өмір бойына шаққанда әрбір бесінші адамда ісік анықталатынын айтады. Өкінішке қарай әрбір тоғызыншы ер адамның немесе әрбір он екінші әйелдің өмірі осы дерттен қиылады.

Мұхтар Төлеутаев, Астана қаласының бас онколог-дәрігері:

- Адамдар көбінесе сол диагноз қойылатын сәтті қорқып, алыстатады. Аурудың бар екенін айтатын сәтті психологиялық тұрғыдан алыстатып, кешігіп келеді. Немесе емшілерге барады. Басқа да орталықтарда тексеріліп, уақытын өткізіп алып келеді, өкінішке орай, еліміз бойынша бірінші сатысында анықтау 31% қатерлі ісіктің анықталған көрсеткіштері бар. Астана бойынша былтырғы жылы 33,6% бірінші сатысында диагноз қойылған.

Елімізде сүт безі обыры 15 жыл қатарынан алда тұр. Бізде ғана емес. Техас ғалымдары бұл дерттің жаһанда меңдеп тұрғанын айтады. Уэстон Портердің айтуынша, әсіресе, тұңғышын кеш туған әйелдерде қауіп көп.

Уэстон Портер, Техас университетінің зерттеушісі:

- Бірінші баласын 30-дан асып, дүниеге әкелген әйелдің 45%-інде ісік пайда болуы мүмкін. Сүт безі обырының бұл түрі басқасына қарағанда тез тарайды. Сол себепті оны өршітпей, уақытылы емдеу маңызды. Жалпы біз әйелдерге 20 жастан кейін балалы болуға кеңес береміз. Бұл қатерлі ісіктің алдын алуға сеп болады. Өкінішке қарай 30-дан асқан әйелдерде анықталған ісікті емдеу қиынға соғады. Біз осы мәселені шешудің жолын іздеп жатырмыз.

Ал отандық дәрігерлер қатерлі ісіктің өршуіне орта жастың ұлғаюы да себеп екенін айтады. Өмір салты, тамақтану үрдісі де маңызды. Астананың бас онколог дәрігері жылына 1 рет медициналық тексерістен өтуді әдетке айналдыру керек дейді.

Скрининг бағдарламасы да дертті ерте анықтауға сеп. Мәселен жатыр мойны ісігі 35-70 жас аралығында жиі кездеседі. Сүт безі обырына 40-70 жас аралығындағы әйелдер шалдығып жатады. Тоқ ішек пен тік ішектің қатерлі ісігі 50-74 жас аралығындағы азаматтардан анықталады. Сол себепті осы категориялар мемлекет тарапынан тегін скрининг бағдарламасына қатысады. Алайда мүмкіндікті пайдаланып жатқандар аз. Сол себепті, ауруға шалдыққанын кеш біледі.

Мұхтар Төлеутаев, Астана қаласының бас онколог-дәрігері:

- Скрининг бағдарламасы тегін. Былтыр МӘМС-тің жарнасы төленбеген болса, ол адамдар скринингтен өтуге мүмкіндігі жоқ болатын. Сондықтан еліміздің президентінің тапсырмасымен биылғы жылдан бастап скрининг бағдарламалары кепілденген медициналық көмектің аясында жасалады. Сондықтан кез келген адам скрининг бағдарламасының жоспары бойынша өтуге толық мүмкіншілігі бар.

Өкінішке қарай қатерлі ісік алғашында білінбейді. Әйтсе де, оны ерте анықтау маңызды. Себебі алғашқы сатыда обырды емдеуге болады. Ал уақыт өткізіп алса, ісік басқа мүшелерге тарап кетуі мүмкін. Дегенмен, отандық дәрігерлер қатерлі ісікпен күресуді тоқтатқан жоқ. Тиісті хаттамаға сай операция жасалады. Қазір елде тегін 30-дан астам нысаналы ем қарастырылған. Иммундық терапия да ақысыз. Ал ғалымдарымыз отандық препараттар жасап, клиникалық сынақтан өткізіп жатыр.

Авторлары: Мерей Мұратханқызы, Мерей Талап