Қазақстанда балалардың денсаулығы нашарлап барады. Сырқаттанушылық артып, педиатрлар азаюда. Бұл нені білдіреді?
Қазақстанда балалар денсаулығына қатысты алаңдатарлық үрдіс байқалуда. Соңғы үш жылда 14 жасқа дейінгі балалар арасындағы сырқаттанушылық деңгейі айтарлықтай өсіп, бірқатар ауру түрлері бойынша көрсеткіштер нашарлаған. Сарапшылар мұны ресми медициналық статистикаға сүйене отырып атап өтті. Әсіресе тыныс алу, ас қорыту, жүйке жүйесі мен инфекциялық аурулар басым түсуде. Жасөспірімдер арасында, керісінше, аурушаңдық азайғанымен, балалар дәрігерлерінің жетіспеушілігі және өңірлер арасындағы үлкен алшақтық қоғамда алаңдаушылық туындатуда. Caravan.kz медиа порталы ресми сандарға сүйеніп саралап білді.
Ranking.kz сарапшылары ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің ресми деректеріне сүйене отырып, 14 жасқа дейінгі балалардың сырқаттанушылық динамикасын талдап шықты. Зерттеу нәтижесі көңіл көншітпейді: 16 аурулар класының 11-і бойынша жағдай соңғы жылдары нашарлаған.
2021 жылы 100 мың балаға шаққанда 94,8 мың жағдай тіркелсе, 2024 жылы бұл көрсеткіш 96 мыңға дейін өскен. Ең жоғары өсім ас қорыту жүйесі мен жүйке жүйесінің ауруларында, инфекциялық және паразиттік дерттерде, сондай-ақ есту органдарының сырқаттарында байқалды.
Балалар арасында ең көп таралған аурулар – тыныс алу органдарының сырқаттары. Өткен жылы олардың үлесі 100 мың балаға шаққанда 47,8 мың жағдайға жетті. Екінші орында – ас қорыту жүйесінің аурулары (асқазан мен ішектің ойық жаралары, холециститтер және т.б.), олардың жиілігі – 8,8 мың жағдай. Ал үшінші орынға жүйке жүйесінің сырқаттары шығып отыр: 6 мың жағдай.
Қызығы, 15–17 жас аралығындағы жасөспірімдер арасында керісінше оң өзгеріс тіркелген. Бұл жастағы балалардың жалпы сырқаттанушылығы 100 мың адамға шаққанда 96,1 мыңнан 88,8 мың жағдайға дейін төмендеген. Тек бес ауру класы бойынша ғана сәл өсім байқалады, негізінен – тыныс алу жолдары мен инфекциялық дерттер.
2024 жылы бастапқы сырқаттанушылық көрсеткіші екі жас санатындағы балаларда ересектерге қарағанда әлдеқайда жоғары болды. Мәселен, 14 жасқа дейінгілер арасында – 67 мың жағдай, жасөспірімдер арасында – 53 мың жағдай, ал ересектерде небәрі – 39,9 мың жағдай тіркелген.
Балалар тек тұмау мен суық тиюге ғана бейім емес. Мысалы, тыныс алу органдарының бастапқы сырқаттанушылығы балаларда 37 мың болса, ересектерде ол бар болғаны 10,4 мың жағдайды құраған. Инфекциялық диагноздар да балаларға жиірек қойылады: 2,2 мың жағдай, бұл ересектерге қарағанда екі есе көп. Сарапшылардың айтуынша, 16 ауру категориясының 10-ы бойынша бастапқы сырқаттанушылық дәл осы 14 жасқа дейінгі балаларда жоғары.
Өңірлер бойынша айырмашылықтар да айқын. Мәселен, бала саны ең көп Түркістан облысында (781,9 мың бала) көрсеткіш республикалық деңгейден әлдеқайда төмен – 100 мың адамға шаққанда 36,5 мың жағдай. Жасөспірімдер арасында да дәл сондай үрдіс байқалады: 27 мың жағдай, ал республика бойынша орташа көрсеткіш – 53 мың.
Ал Солтүстік Қазақстан облысында керісінше – 2024 жылы балалардың бастапқы сырқаттанушылығы республикадағы орташа деңгейден екі есе жоғары болды: 124 мың жағдай. Жоғары көрсеткіштер Қостанай (99,9 мың), Павлодар (99,8 мың) және Шығыс Қазақстан (97,6 мың) облыстарында да тіркелді.
Астана мен Алматыда да балалар мен жасөспірімдер арасында сырқаттанушылық жоғары. Бірақ сарапшылар мұны теріс құбылыс деп емес, керісінше, дер кезінде анықталатын медициналық көмектің нәтижесі деп түсіндіреді. Себебі екі мегаполис те балалар дәрігерлерімен жақсырақ қамтылған.
Алайда ел бойынша педиатрлардың жетіспеушілігі анық байқалып отыр. Егер 2021 жылы 10 мың адамға шаққанда 2,7 педиатрдан келсе, 2024 жылы бұл көрсеткіш 2,5-ке дейін төмендеген. Қазіргі таңда ауруханаларда бар болғаны 5,2 мың педиатр жұмыс істейді, үш жыл бұрынғыдан 60 дәрігерге аз. Педиатр тапшылығы елдің 20 өңірінің 10-ында сезілуде.
