Алматы облысының Іле ауданына қарасты Ақши ауылында 30 шақты үй түйе сауып , шұбат өндірумен айналысады.
Бір айта кетерлігі, ұлттық сусынға деген сұраныс жылдан жылға артып келеді. Бүгінде Күрті ауылдық округіндегі ойсылқара төлінің саны 6300 басқа жетті.
Қалиғазы Оралғазы Ақши ауылына 2004 жылы көршілес Қытай Халық Республикасынан көшіп келген. Сол жылы екі түйе сатып алып, оны көбейтумен айналыса бастады. Оның шаруашылығындағы ойсылқара төлінің саны бүгінде 40 басқа жетті. Қазір он екі түйе сауып отыр. Ауыл тұрғындарының арасында ұлттық сусынға деген сұраныс мол. Алматыдан алдын ала тапсырыс беріп, той-томалақ пен ас-садақаға да алдырады.
Қалиғазы Оралғазы, Ақши ауылының тұрғыны:
- Күніне екі уақыт сауамыз, таңертең, кешке. Сол 50-60 литрдей шұбат шығады күніне. Оны заказ беретін адамдар көп, соларға өткіземіз. Шұбатқа сұраныс көп. Осы қаладан, ауылдан адамдар көп алатын. Заказ береді тойға, ішіп-жемге, емге, дәріге алады сөйтіп.
Ақшиде бірнеше жылдан бері қатерлі ісік ауруына шалдыққан науқастарды шұбат терапиясымен емдейтін шипажай ашылып, жұмыс істеп тұр. Онда еліміздің түкпір-түкпірінен демалушылар ағылып келіп жатады. Өйткені түйе сүті түрлі дәрумендерге өте бай. Ол иммундық жүйенің жұмысын жақсартып, әлсіреген адамға әл береді.
Азат Ахметов, Алматы қаласының тұрғыны:
- Мен жаңағы өзім химия алғанмын онкологический. Химиям болып бітті, содан кейін осында келемін. Бүкіл организмді тазалайды. Бәрін тазартып, иммунитетті көтеріп, жақсы не береді күш-қуат. Жақсы боп кетем енді кеткен кезде.
Өмірғали Байхан, Астана қаласының тұрғыны:
- Емі жақсы екен шынында да. Табиғи ем ғой енді бұл. Үкіметтің дәрісі емес, химия емес деген сияқты. Сол бізге жағып тұрған сияқты, жақсы. Профилактика ғой енді. Біз осы жаққа қыдырып келгенбіз. Ата-бабамыз баяғыдан биенің қымызы мен түйенің шұбатына мән берген ғой. Сол арқылы жүзге дейін өмір сүрген. Пайдасы көп қой, мол.
Шипажайға келген демалушыларға үш уақыт уақыт жаңа сауылған түйе сүті беріледі. Ал шұбатты қалағанындарынша ішеді. Ол тыныс алу жолдары асқынған науқастар үшін де өте пайдалы. Күрті ауылдық округіндегі ойсылқара төлінің саны қазір 6300 басқа жетті. Ақши ауылынан түйе сүтін өңдейтін зауыт салынып, 200-ге жуық жергілікті тұрғынды жұмыспен қамтамасыз етіп отыр.
Сыдық Дәулетов, кәсіпкер:
- Қазір күніге мың бас түйе сауылады. Орташа есеппен 5 тонна сүт осы зауытқа әкеліп, құрғатылады. Өнімнің 80 пайызы мына көршілес Қытай Халық Республикасына экспортталады соңғы 5 жылда. Енді осы экспорттың арқасында түйе басын 15 мыңға көбейтіп, құрғақ сүттің көлемін ұлғайтпақшымыз. Қара алтыннан ақ алтынға өтетін кез жетті.
Сүт өңдеу зауытында ай сайын 30 тонна құрғақ түйе сүті өндіріледі. Кәсіпкердің мұнайды қара алтынға, ал шұбатты ақ алтынға теңеуі тегін емес. Өйткені құрғатылған шұбаттың әр келісі көрші елге 50 доллардан экспортталады. Мемлекет тарапынан бір келі шұбатқа 55 теңге субсидия төленеді. Болашақта Ақши ауылында түйе жүнін өңдейтін зауыт салынбақшы.
Авторлары: Ардақ Айбарұлы, Аманжол Жөңкешов.
